این مقاله به بررسی روانشناسی یادگیری، انواع آن مانند خوگیری، شرطی سازی کلاسیک و عامل، یادگیری پیچیده و نقش ساختار عصبی در فرایند یادگیری می پردازد.
مقدمه :
یادگیری به تغییری نسبتاً پایدار در رفتار گفته می شود که در پی تکرار و تمرین به دست می آید. تغییراتی که از وضعیت های موقتی مانند خستگی، یا تاثیر داروها ناشی شده اند، در این تعریف جای نمی گیرند؛ زیرا منشا آن ها تمرین نیست.
نقش یادگیری را می توان در تمام جنبه های زندگی مشاهده کرد. یادگیری تنها به فراگیری مطالب درسی محدود نمی شود، بلکه در رشد عاطفی، تعاملات اجتماعی و شکل گیری شخصیت انسان نیز نقشی اساسی دارد. به عنوان نمونه، انسان می آموزد که از چه چیزهایی باید بترسد، چه مواردی را می تواند دوست داشته باشد، چگونه با ادب رفتار کند و چه طور ارتباطی صمیمانه برقرار نماید.
انواع یادگیری
می توان چهار دسته بندی مشخص برای انواع یادگیری در نظر گرفت. این دسته ها عبارت اند از: خوگیری، شرطی سازی کلاسیک، شرطی سازی عامل و یادگیری پیچیده. در ادامه، به اختصار هر یک از این انواع را معرفی خواهیم کرد.
خوگیری
خوگیری را می توان ابتدایی ترین شکل یادگیری دانست. این فرآیند زمانی رخ می دهد که نسبت به یک محرک تکراری و بی خطر، واکنش مان به تدریج کاهش می یابد یا از بین می رود. برای نمونه، صدای یکنواخت تیک تاک ساعت که به آن عادت کرده ایم، دیگر توجه ما را جلب نمی کند. وقتی به صدای ساعت جدیدی بی تفاوت می شویم، در واقع نوعی خوگیری اتفاق افتاده است.
شرطی سازی کلاسیک
شرطی سازی کلاسیک فرآیندی است که طی آن، دو محرک به دلیل تکرار در کنار هم قرار گرفتن، با یکدیگر پیوند پیدا می کنند. زمانی که یک محرک بی اثر یا خنثی (که به تنهایی واکنشی ایجاد نمی کند) چند بار همراه با محرکی ارائه شود که به طور طبیعی واکنش مشخصی در پی دارد، آن محرک خنثی کم کم توانایی برانگیختن همان واکنش را به دست می آورد. به عنوان نمونه، نوزاد به مرور می آموزد که دیدن پستان مادر به تجربه شیر خوردن منجر می شود؛ در نتیجه، خودِ مشاهده پستان می تواند حس انتظار دریافت شیر را در او ایجاد کند.
شرطی سازی عامل
بر اساس نظریه شرطی شدن عامل، موجود زنده در طول تجربه های خود یاد می گیرد که رفتارهایی را که با پیامدهای مثبت یا منفی همراه بوده اند، به تناسب تکرار یا ترک کند. نخستین واکنش های صحیح معمولاً از طریق آزمون و خطا، یا با کمک راهنمایی های کلامی و عملی به وجود می آیند. رفتاری که تقویت شود، یعنی پیامدی مشخص به دنبال داشته باشد، به تدریج با دفعات بیشتری تکرار می شود. برای نمونه، کودکی که متوجه می شود کتک زدن خواهر یا برادرش با واکنش منفی والدین همراه است، به مرور یاد می گیرد از تکرار آن خودداری کند.
یادگیری پیچیده
در این شیوه از یادگیری، فراتر از صرف ایجاد ارتباط میان محرک ها عمل می شود. برای نمونه، فرد ممکن است برای حل یک مسئله خاص، از یک روش ذهنی مشخص بهره بگیرد یا تصویری ذهنی از محیط اطراف خود ترسیم کند تا تصمیم گیری موثرتری داشته باشد.
اساس عصبی یاد گیران
برخی از پژوهشگران بر این باورند که ریشه های یادگیری را باید در دگرگونی های ساختاری دستگاه عصبی جستجو کرد. به همین دلیل، تمرکز تحقیقات علمی در سال های اخیر به شکل فزاینده ای به بررسی تغییرات ایجاد شده در اتصالات نورونی معطوف شده است.
در همین راستا، «هیلگارد» روانشناس سرشناس آمریکایی، تعریفی فراگیر از یادگیری ارائه کرده است. او معتقد است یادگیری فرآیندی است که به واسطه تجربه، نوعی دگرگونی نسبتاً ماندگار در توانمندی های نهفته فرد پدید می آورد؛ تغییری که در نهایت در رفتار او نمایان می شود.
فهرست مطالب:
انواع یادگیری
خوگیری
شرطی سازی کلاسیک
شرطی سازی عامل
یادگیری پیچیده
اساس عصبی یاد گیران
دیدکلی
ویژگی‌های یادگیری
تغییر در رفتار
پایداری نسبی
توانایی‌های بالقوه
تجربه
یادگیری یا وراثت
نظریههای یادگیری
تداعی گرایی (Associationism)
یادگیری اجتماعی (Social Learning)
شناخت گرایی (Cognitiveism)
حافظه و یادگیری
فیزیولوژی یادگیری و حافظه
گستره روانشناسی یادگیری
چشم انداز این علم
روش های نوین یادگیری :
نحوه برگزاری آزمون سراسری
قداست علم
تشویق
یادگیری از کتاب تعلیم و تربیت اسلامی
راههای یادگیری
الگوهای یک تدریس نوین از کتاب کلیات روشها و فنون تدریس
الگوی تدریس به روش کاوشگری گروهی
مهارتهای یادگیری
نظریه های یادگیری
حوزه نظریههای شناختی
عامل شدت
عامل تازگی
ناتوانایی های یادگیری
عناصر مشترک در تعاریف ناتوانی یادگیری:
تعریف کمیته اتحاد ملی
طبقه بندی ناتوانایی های خاص یادگیری
۱- ناتوانایی های یادگیری زبانی
۲- ناتوانی یادگیری خواندن
۳- ناتوانی یادگیری نوشتار
علل ناتوانی های یادگیری
۴- عوامل فیزیولوژیکی
شیوه های ارائه آموزش
یادگیری مفاهیم
مقدمه
اهمیت یادگیری مفاهیم
روش آموزش مفاهیم
مرحله اول
مرحله دوم
مرحله سوم
مرحله چهارم
پیشنهادهایی برای یادگیری بهتر مفاهیم
مثالهای عملی
مثال زدن شاگردان
تشریح واژه‌های دو پهلو
جلوگیری از تعمیم غلط
رابطه یادگیری مفاهیم با یادگیری اصل ، قاعده ، اندیشه و استدلال
ارتباط یادگیری مفاهیم با سایر انواع یادگیری
راهبردهای یادگیری