مقاله در مورد بیماری آلزایمر چیست

این مقاله به معرفی بیماری آلزایمر، تاریخچه کشف آن، علایم و تغییرات مغزی مرتبط با آن پرداخته و دلایل و روند پیشرفت این بیماری را بررسی می کند.

بیماری آلزایمر چیست ؟

دکتر آلواس آلزایمر نخستین بار در سال 1906 این بیماری را در آلمان شناسایی کرد و به همین دلیل نام بیماری به او نسبت داده شده است. آلزایمر بیماری ای است که پیش بینی آن دشوار بوده و تاثیرات قابل توجهی بر عملکرد مغز دارد. متاسفانه، در گذشته بیماران مبتلا به این بیماری گاهی با برچسب دیوانگی مواجه می شدند و هنوز هم برخی افراد رفتارهای آنان را به مشکلات روانی نسبت می دهند؛ زیرا دانش پزشکی درباره این بیماری در دو دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته است.

رفتارهای بیماران آلزایمری ممکن است شامل ناپایداری هیجانی، بی اعتمادی، بی مهری و حتی خصومت نسبت به اطرافیان باشد. این بیماران به دلیل تخریب سلول های مغزی، کنترل خود را بر رفتار و افکارشان از دست می دهند و توانایی تمایز بین درست و نادرست برایشان دشوار می شود. گاهی ممکن است نزدیک ترین افراد را که برایشان مراقبت می کنند، آزرده یا پرخاشگر شوند.

یکی از بیماران درباره وضعیت خود می گوید: «وقتی می خواهم حرفی بزنم، ابتدا می دانم چه می خواهم بگویم، اما کلمات انگار گم می شوند و نمی توانم آنها را بازگردانم و این باعث عصبانیت من می شود.» فرد دیگری که سال هاست همسرش فوت کرده، هر روز صبحانه و چای را برای او آماده می کند.

برای اطرافیان، این رفتارها گاهی خنده دار و گاهی موجب تحقیر بیمار می شود، اما در واقع نیازمند درک و حمایت جدی هستند. در بخش های بعدی، اهمیت برخورد درست و توجه ویژه به این بیماران بیشتر روشن خواهد شد و نشان داده می شود که هیچ جای بی تفاوتی نسبت به آنها وجود ندارد.

تاریخچه بیماری آلزایمر

تاریخچه شناخت بیماری آلزایمر بسیار کوتاه است و تحقیقات علمی گسترده در این زمینه حدود ۲۰ سال اخیر شروع شده است. با این حال، شواهدی از فراموشی و کم حافظگی که احتمالاً مرتبط با این بیماری است، در متون تاریخی باستانی وجود دارد. در کتاب های مصری قدمت سه هزار سال پیش، به نوعی فراموشی اشاره شده است. همچنین در متون مذهبی مانند Maxims of Ptab the Holy به طور قابل توجهی درباره فراموشی بحث شده است. جالینوس، پزشک مشهور قرن ها پیش، تمایز بین فراموشی و ناتوانی روحی را مطرح کرده است.

فلاسفه و نویسندگان بزرگی نیز درباره علائم پیری و فراموشی سخن گفته اند؛ برای مثال، شکسپیر پیری را دوران کودکی دوباره و فراموشی توصیف کرده است و افلاطون معتقد بود افراد مسن مسئول اعمال نادرست خود نیستند. تا پیش از قرن بیستم، آلزایمر بیشتر به عنوان یک بیماری روانی شناخته می شد تا اینکه در سال ۱۹۰۶، دکتر آلزایمر پس از نمونه برداری از مغز یک بیمار زن، ارتباط میان فراموشی و آسیب های مغزی را کشف کرد و این بیماری را به عنوان یک اختلال عصبی معرفی نمود.

نخستین آشنایی با بیماری آلزایمر

خانمی که دچار کم حافظگی و فراموشی شده بود، توسط همسرش به دکتر آلزایمر معرفی شد. شوهر این خانم شکایت داشت که همسرش او را به خیانت و انجام رفتارهای غیرمعقول متهم می کند. پس از بررسی وضعیت جسمی و روانی بیمار، دکتر آلزایمر متوجه شد که این زن از واقعیت فاصله گرفته و اشیاء و نام آنها را نمی شناسد. گاهی سکوت می کرد و حرف نمی زد و در هماهنگی بین فکر و کلام دچار مشکل بود. تکرار مکرر سوالات و عدم درک پاسخ ها، پزشک را به این نتیجه رساند که مشکل از نارسایی جسمی یا مغزی است.

سوالی که دکتر آلزایمر با آن روبرو بود، این بود که آیا این اختلال ناشی از آسیب مغزی است یا مشکلی جسمی؟ پاسخ این سوال چند سال بعد و پس از فوت بیمار مشخص شد و زمینه ساز کشف بزرگ او در زمینه این بیماری شد.

دکتر آلزایمر پس از مرگ بیمار، با استفاده از میکروسکوپ بخش هایی از مغز او را بررسی کرد و نوشت: «بررسی سلول های مغزی نشان دهنده وجود بیماری ناشناخته ای است که باعث رفتار و افکار غیرطبیعی می شود.» او معتقد بود فراموشی این بیمار ناشی از پیری نیست و با توجه به سن ۵۰ سالگی بیمار و علائم زودرس، به دنبال علتی غیر از سالمندی برای این اختلال می گشت.

پولک های آمیلوئید و گره های رشته ای در مغز

دکتر آلزایمر در بررسی هایش در مغز بیمارش، ترکیبات غیرطبیعی خاصی را شناسایی کرد که یکی را «تشکیلات ویژه» (Peculiar Formations) نامید و دیگری را «دسته های متراکم» توصیف کرد. این یافته ها تا دهه ۱۹۸۰ به طور کامل شناخته نشده بودند و علت اصلی بیماری آلزایمر را به طور دقیق روشن نمی کردند. پس از آن، محققان توانستند توضیحاتی دقیق تر درباره این ساختارها ارائه دهند.

تشکیلات ویژه که دکتر آلزایمر در بین سلول های مغزی یافت، امروزه با عنوان پولک های آمیلوئید شناخته می شوند. آمیلوئید، نوعی پروتئین است که با سلول های مرده و در حال مرگ مغز ترکیب شده و این تجمع، پولک های آمیلوئید را تشکیل می دهد. این پولک ها علاوه بر ایجاد اختلال در ارتباط بین سلول های عصبی سالم، باعث آسیب و تخریب سلول های اطراف خود می شوند. هنوز پژوهشگران در مورد اینکه آیا این پولک ها عامل بیماری آلزایمر هستند یا نتیجه آن، به اجماع نرسیده اند.

در خصوص یافته دوم دکتر آلزایمر که «دسته های متراکم» نامیده شده بود، محققان امروزه می دانند این ساختار شامل سلول های مرده یا در حال مرگ به همراه پروتئینی به نام تاو (Tau) است که به «گره های رشته ای» یا «گره های عصبی» معروف شده اند. این گره ها به تدریج باعث از بین رفتن سلول های مغزی می شوند، اما برخلاف پولک ها که از بیرون به سلول های سالم حمله می کنند، گره های رشته ای تخریب را از درون سلول آغاز می کنند.

گره های رشته ای علاوه بر تخریب چارچوب حمایتی سلول های عصبی، مسیرهای تغذیه ای سلول ها را نیز مختل می سازند و این امر باعث کاهش تبادل اطلاعات و گرسنگی سلول های مغزی و نهایتاً مرگ آنها می شود.

تغییرات در سلول های عصبی مغز در بیماری آلزایمر

پولک ها و گره های عصبی تنها عوامل تخریب در بیماری آلزایمر نیستند؛ بلکه تخریب سلول های مغزی ناشی از این ساختارها باعث کاهش تولید میانجی های عصبی در انتهای رشته های عصبی می شود. این میانجی ها نقش کلیدی در انتقال پیام های عصبی بین سلول ها دارند. بدون وجود این مواد، ارتباط بین سلول های عصبی قطع شده و سلول های سالم اطراف نیز به تدریج دچار آسیب و نابودی می شوند. سلول های مغزی همانند سایر سلول های بدن برای بقا نیازمند فعالیت مداوم هستند و این تعاملات برای عملکرد طبیعی آنها ضروری است.

در پی این تغییرات، چرخه ای معیوب در مغز بیمار شکل می گیرد؛ کاهش تعداد سلول های عصبی منجر به کاهش میانجی های عصبی می شود و این کاهش به نوبه خود باعث تخریب گسترده تر سلول های عصبی می گردد. دکتر کافر از دانشگاه پیتسبورگ اشاره می کند که افزایش صرف میانجی های عصبی نمی تواند روند پیشرفت آلزایمر را متوقف کند؛ بلکه باید جلوی مرگ سلول هایی که این میانجی ها را تولید می کنند نیز گرفته شود. این موضوع در فصل های بعدی به طور مفصل تر بررسی خواهد شد.

علایم بیماری آلزایمر و گستردگی آنها در مبتلایان

در بخش قبلی درباره تغییرات غیرطبیعی در مغز بیماران آلزایمری صحبت شد، اما این سوال مطرح است که آیا علایم بیماری در همه بیماران مشابه است و آیا می توان صرفاً با مشاهده رفتار و عملکرد فرد، بیماری را تشخیص داد؟ پاسخ به این سوال پیچیده است؛ زیرا علایم نه تنها بین افراد مختلف متفاوت است، بلکه در یک فرد نیز با پیشرفت بیماری و شدت تغییرات مغزی، علائم دچار نوسان می شوند.

دکتر برانت تاکید می کند که اگرچه در مراحل پایانی بیماری شباهت هایی دیده می شود، اما هر بیمار الگوی علایمی منحصر به خود را دارد و تشخیص مبتنی بر یک الگوی ثابت امکان پذیر نیست. این تفاوت ها ناشی از پیچیدگی های مغزی و روانی افراد و شدت روند بیماری است. آسیب های آلزایمر معمولاً از هیپوکامپ آغاز می شود؛ بخشی از مغز که حافظه کوتاه مدت و فرآیند یادگیری را کنترل می کند. با پیشرفت بیماری، نواحی دیگر مغز مانند مراکز گفتار، خواندن، محاسبه، تصمیم گیری و هماهنگی حرکات نیز درگیر می شوند.

سیر بیماری در هر فرد متفاوت است؛ گاهی علائم بسیار خفیف و گاهی بسیار شدید بوده، ممکن است روند پیشرفت بیماری در عرض سه سال به مرگ منجر شود یا فرد بیش از ۲۰ سال با آن زندگی کند. معمولاً آلزایمر علت مستقیم مرگ نیست بلکه زمینه را برای بروز مشکلات دیگر فراهم می کند.

مطالعات نشان داده اند که میانگین طول عمر پس از شروع علایم بین ۸.۵ تا ۱۰.۸ سال متغیر است و این مدت به سن ابتلا وابسته است. دکتر سیندر نیز اشاره می کند که خصوصیات این بیماری در هر فرد متفاوت است و روند پیشرفت آن نامشخص و متغیر است. همچنین نمی توان زمان دقیقی برای شروع بیماری تعیین کرد، چرا که تغییرات مغزی تدریجی و طی سال ها رخ می دهند تا علائم آشکار شوند.

علایم بالینی بیماری چیست؟

با وجود تفاوت های فردی بین بیماران، مجموعه ای از علایم بالینی وجود دارد که می تواند به تشخیص بیماری کمک کند. اگر این علایم به صورت مکرر و پیوسته مشاهده شوند، احتمال وجود بیماری افزایش می یابد. اما یک اشتباه یا رفتار غیرعادی گاه به گاه مانند گذاشتن کفش داخل یخچال به تنهایی نمی تواند نشانه قطعی آلزایمر باشد. هنگامی که فرد به طور مکرر اشیاء را در مکان های نامعمول قرار دهد و این رفتار تکرار شود، زمان بررسی و ارزیابی دقیق تر برای تشخیص بیماری فرا می رسد.

فهرست مطالب

بیماری آلزایمر چیست ؟
آلزایمر در طول تاریخ
نخستین آشنایی با بیماری آلزایمر
پولک های آمیلوئید، گره های رشته ای در مغز
تغییرات در سلول های عصبی مغز
علایم بیماری آلزایمر و طیف آن در مبتلایان
علایم بالینی بیماری چیست ؟
فراموشی
مشکلات تکلم و بیان
مشکل خواندن و نوشتن
اشکال در محاسبه
ضعف تصمیم گیری
عدم اشراف به زمان و مکان
عدم تشخیص اطرافیان
از دست دادن علاقه و لذت
افکار هذیانی
مشکلات جنسی
کاهش هماهنگی در حرکات اندامها
کاهش حس بویایی
تغییرات شخصیتی
دشواری در قبول تشخیص آلزایمر و عواقب ناشی از آن
بیماری آلزایمر و مرگ
عوامل مسبب بیماری آلزایمر
عوامل کمکی برای ابتلا به آلزایمر
سن بالا
سابقه بیماری در خانواده
سابقه ضربه مغزی
کمبود فعالیت های فکری و مغزی
سندرم داون (منگولیسم )
جنس مونث
سکته
سموم موجود در محیط زیست
دخانیات
رادیکالهای آزاد
رژیم غذایی