این مقاله در مورد راهکارهای پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان در پیش دانشگاهی شهرستان جاجرم است و به بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی و آموزشی موثر در کاهش مصرف مواد مخدر و ارتقای آگاهی دانش آموزان می پردازد.
مقدمه
اعتیاد به مواد مخدر یکی از ناهنجاری های جدی اجتماعی به شمار می رود که گاه از آن با تعبیر «بلای هستی سوز» یاد می شود؛ چرا که پیامدهای ویرانگر آن می تواند به فروپاشی بنیان های ارزشی، اخلاقی و فرهنگی جامعه بینجامد و سلامت روانی و اجتماعی افراد را به خطر اندازد. این آسیب اجتماعی هر ساله جان شمار زیادی از افراد را می گیرد و آثار منفی آن نه تنها بر فرد، بلکه بر خانواده و جامعه نیز گسترده است.
گرچه مصرف مواد مخدر ریشه در گذشته های دور دارد، اما آنچه امروزه به عنوان اعتیاد شناخته می شود، پدیده ای نسبتاً جدید محسوب می شود که شکل جدی و فراگیر آن از حدود قرن نوزدهم میلادی آغاز شده است. بررسی های تاریخی و قوم شناختی نشان می دهد که در گذشته های دور، استفاده از مواد مخدر اغلب محدود به بزرگسالان و برخی آیین های خاص مذهبی و فرهنگی بوده و جوانان و نوجوانان در این فرآیند نقشی نداشتند.
با ورود مواد جدیدی چون مرفین، هروئین و کوکائین به بازار جهانی، وضعیت تغییر یافت و مواردی از وابستگی در میان نسل های جوان نیز گزارش شد. در دهه ۱۹۶۰ میلادی، شمار مصرف کنندگان این مواد چندان بالا نبود که توجه عمومی را جلب کند، اما از ابتدای دهه ۱۹۷۰، ناگهان موجی از مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان در کشورهای مختلف گسترش یافت؛ موجی که مرز نمی شناخت و از قاره ای به قاره ای دیگر منتقل شد و ابعاد جهانی به خود گرفت.
در جریان فرهنگ هیپی گری، ماری جوانا به تدریج جایگاه ویژه ای در میان اعضای این جریان یافت و به عنوان ابزاری برای تفریح های گروهی و اشتراک گذاری تجربیات، در کنار موسیقی و روابط عاطفی، به یکی از سه عنصر شاخص این سبک زندگی بدل شد. در آن دوران، مشکل مصرف مواد مخدر اغلب به چند کشور پیشرفته و ثروتمند محدود می شد، اما با گذشت زمان، دامنه این بحران جهانی شد و اکنون بیشترین آسیب ها متوجه کشورهای در حال توسعه است.
افزایش کشت و تجارت مواد مخدر، به رغم اثرات اجتماعی مخرب، در برخی کشورها موجب رونق های اقتصادی کوتاه مدت نیز شده است. به عنوان نمونه، بنا بر گزارش یک مرکز مطالعات اقتصادی در کلمبیا، حدود ۸۰ درصد از سود حاصل از تجارت مواد مخدر توسط دلالان بزرگ این کشور در خارج سرمایه گذاری می شود، در حالی که دولت ناچار است سالانه رقمی معادل یک میلیارد دلار صرف مبارزه با گروه های مسلح تولیدکننده این مواد کرده و امنیت مقامات دولتی را حفظ کند.
در حال حاضر، گردش مالی جهانی کارتل های مواد مخدر به رقم سرسام آور ۱.۵ تریلیون دلار در سال می رسد. این میزان از درآمد، از مجموع صادرات جهانی نفت نیز فراتر رفته و تنها پس از صنعت تسلیحات، در جایگاه دوم سودآورترین فعالیت های غیرقانونی در جهان قرار دارد.
- ماده ای به نام ماری جوانا یا همان حشیش، از گل و ساقه های گیاه شاهدانه استخراج می شود و در ایران اغلب با عنوان «بنگ» شناخته می شود. مصرف این ماده در فرد حالت هایی همچون پرگویی، آوازخوانی های بی مورد و خنده های بی اختیار و بی منطق ایجاد می کند که نوعی اثر تخدیری به شمار می رود.
- پیش از رواج یافتن فرهنگ هیپی گری در آمریکا، سرگرمی های جوانان اغلب به صورت فردی دنبال می شد و هر کس شخصاً در پی نوعی تفریح برای خود بود؛ اما ظهور ماری جوانا این مرزها را از میان برداشت و تفریح را از حالت خصوصی به شکلی جمعی و مشارکتی درآورد. اکنون این ماده به راحتی در میان افراد به اشتراک گذاشته می شود و نوعی تجربه فرهنگی مشترک محسوب می شود؛ تا آنجا که می توان گفت نقش فرهنگی آن بیش از ویژگی های صرفاً مخدرش مورد توجه قرار گرفته است (صالحی، ۱۳۷۱، ص۱۵۶).
در واکنش به افزایش نگرانی های جهانی نسبت به گسترش مصرف و تجارت مواد مخدر، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ نشستی بین المللی در وین برگزار کرد. این نشست با عنوان کنفرانس مواد مخدر و تجارت غیرقانونی، اهدافی چندگانه را دنبال می کرد؛ از جمله طراحی راهکارهایی برای مقابله با مواد مخدر در سطوح محلی، ملی و بین المللی.
این کنفرانس تلاش داشت مسیرهای آموزشی برای پیشگیری از اعتیاد، کاهش مصرف غیرمجاز، اعمال فشارهای قانونی، از بین بردن منابع تولید مواد مخدر و توانمندسازی معتادان برای بازگشت به اجتماع را ترسیم کند. در یکی از جلسات، شخصی به نام «گیسب دِ گنارو» اظهار کرد که مبارزه با تولیدکنندگان مواد مخدر تنها زمانی اثربخش خواهد بود که فرهنگ مصرف آن نیز از ریشه برچیده شود. بر این اساس، مقابله ای سخت گیرانه و پیوسته باید علیه تولیدکنندگان، قاچاقچیان و شبکه های جنایتکار قدرتمندی که از این تجارت سودهای هنگفتی کسب می کنند، صورت پذیرد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق ۱
مقدمه ۲
بیان مسئله ۵
تعریف دانش آموز یش دانشگاهی ۶
اهمیت و ضرورت تحقیق ۷
اهداف تحقیق ۹
فرضیه های تحقیق ۹
تعیین متغیرها ۱۰
تعاریف عملیاتی مفاهیم ۱۰
فصل دوم: پیشینه و ادبیات تحقیق ۱۲
تاریخچه مواد مخدر ۱۳
تاریخچه تریاک و مواد مخدر در ایران ۱۶
تاریخچه مصرف هروئین در ایران ۱۸
قوانین ایران درباره اعتیاد ۱۸
تاریخچه کنترل بین المللی مواد مخدر ۱۹
تاریخچه عملی تحقیق ۲۰
فصل سوم: روش تحقیق ۲۲
نوع تحقیق ۲۳
ابزار اندازی گیری ۲۳
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها ۲۴
جدول ها و نمودارها ۲۵
فرضیه ها ۴۲
فصل پنجم: نتیجه گیری ۴۷
خلاصه تحقیق ۴۸
ارائه پیشنهادات ۴۹
محدودیت های تحقیق ۴۹
محدودیتهایی که در کنترل محقق است ۵۰
ضمائم: پرسشنامه ارائه شده به دانش آموزان ۵۱
منابع و مآخذ ۵۲