این مقاله به بررسی شکل گیری، اهداف و پیامدهای فعالیت های داعش در خاورمیانه پرداخته و نقش آن را در بی ثباتی های منطقه ای و بین المللی تحلیل می کند.
مقدمه
پدیده ظهور و گسترش گروه های تروریستی در دهه های اخیر، به ویژه در خاورمیانه، ابعاد نگران کننده ای به خود گرفته است. در این میان، «داعش» به عنوان یکی از شاخص ترین و جنجالی ترین گروه های افراط گرای معاصر، توجه جهانیان را به شدت به خود معطوف کرده است. شکل گیری این گروه، ریشه در مجموعه ای از عوامل سیاسی، اجتماعی، ایدئولوژیک و حتی ژئوپولیتیکی دارد که به مرور زمان آن را از یک سازمان محلی به تهدیدی بین المللی تبدیل کرد. اقدامات خشن و بی سابقه این گروه، نه تنها کشورهای منطقه، بلکه بسیاری از دولت های غربی را نیز به مقابله ای گسترده و گاه پیچیده واداشت.
در این نوشتار، تلاش شده تا با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر داده های میدانی و منابع معتبر، به معرفی دقیق ساختار درونی، راهبردهای عملیاتی، ایدئولوژی بنیادگرایانه، منابع مالی و نیز اهداف سیاسی و نظامی گروه داعش پرداخته شود. بررسی سیر تاریخی رشد این جریان، از خاستگاه آن در عراق تا نفوذ در بخش هایی از سوریه، شمال آفریقا و حتی جذب نیرو از کشورهای اروپایی، یکی از محورهای مهم این مطالعه محسوب می شود.
بخش مهمی از این مقاله به تحلیل دیدگاه ها و مصاحبه های کارشناسان برجسته امنیت بین الملل، تحلیل گران مسائل خاورمیانه و سیاست گذاران جهانی اختصاص یافته است که با ارزیابی دقیق اقدامات داعش، تصویری چند‌بعدی و جامع تر از ماهیت این گروه ترسیم کرده اند. آنچه این مقاله را از دیگر متون تحلیلی متمایز می سازد، رویکرد مستند، بین رشته ای و جامع آن است که می تواند برای مخاطبانی که به دنبال شناخت عمیق تر پدیده های افراطی و چالش های ناشی از آن هستند، مفید و راهگشا باشد.
این مقاله به ویژه برای نهادهای رسانه ای، مراکز مطالعات استراتژیک، و آرشیوهای خبری، منبعی معتبر و قابل استناد به شمار می رود؛ چرا که ضمن بهره گیری از منابع گوناگون، به تحلیل ابعاد مغفول مانده‌ای از داعش نیز پرداخته است که کمتر در متون خبری مرسوم مورد توجه قرار گرفته‌اند.