تب و تشنج در کودکان
تشنج ناشی از تب، نوعی از تشنج است که با تب های بالاتر از ۳۹ درجه سانتیگراد در ارتباط است.
تب نیز به علت وجود یک کانون عفونی در بخشی بجز از مغز است.
تشنج ناشی از تب اغلب در کودکان شش ماهه تا پنج ساله اتفاق می افتد و علیرغم وحشتناک بودن، اغلب اوقات چندان جدی و خطرناک نیست.
تشنج ناشی از تب شایع ترین نوع تشنج در کودکان است.
اکثراً در سنین ۶ ماهگی تا ۶ سالگی اتفاق می افتد. به ندرت ممکن است بعد از سن ۶ سالگی نیز تکرار شود.
بیشترین شیوع آن در یک تا دو سال اول عمر است.
نشانه های بیماری:
- تب
- آبریزش از دهان
- از دست دادن هوشیاری
- پرش یا تکان خوردن بازوها، پاها، یا صورت که ۲-۳ دقیقه طول می کشد.
- از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
- خواب به مدت چند ساعت
در صورت بروز تشنج چه می کنید؟
نخستین اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:
- به هنگام تشنج کودک خونسردی خود را حفظ کنید.
- از وارد کردن دست یا هر ماده خارجی دیگر به زور در دهان کودک خودداری کنید.
- از پاشیدن آب به صورت بچه و یا تحریک وی خودداری کنید.
- بچه را به پهلو بخوابانید و مطمئن شوید که راه تنفس بچه باز است.
- دگمه های لباس کودک را باز کرده و از در آغوش گرفتن کودک خودداری کنید.
پس از بروز تشنج چه می کنید؟
- جزئیات تشنج را یادداشت کنید:
- زمان شروع تشنج
- مدت زمان سپری شده از زمان بالا رفتن تب تا بروز تشنج
- آیا حرکت دست و پا در دو طرف یکسان بوده یا این که یک طرف بیشتر از طرف دیگر تکان می خورده است؟
- مدت زمان تشنج
- آیا کودک پس از تشنج خوابیده است؟ چه مدت؟
- آیا تشنج پس از مدتی دوباره رخ داده است؟
- پس از تشنج، سعی کنید تب را با آب ولرم پایین بیاورید.
- سریعاً به پزشک مراجعه کرده و یا به بخش اورژانس نزدیک ترین بیمارستان مراجعه نمائید.
برای کاهش تب چه اقدامی انجام می دهید؟
- لباس های کودک را کم کنید.
- روانداز ضخیم و پتو استفاده نکنید.
- کودک را پاشویه کنید (با پارچه ای نرم آغشته به آب ولرم دور گردن، زیر بغل و کشاله ران را خنک کنید یا از وان آب ولرم استفاده کنید).
- در صورتی که کودک بیش از سه ماه دارد، از قطره استامینوفن استفاده کنید.
- درجه حرارت اتاق کودک را در حدود ۱۵ درجه سانتیگراد قرار دهید.
- از پنکه یا بادبزن برای خنک کردن کودک استفاده کنید.
رژیم غذایی:
به هنگام تشنج، کودک نباید چیزی بخورد.
پس از پایان تشنج، کودک را تشویق کنید که مایعات بیشتر بنوشد مثل آب، شیر، چای و آب میوه.
فعالیت:
تا زمان برطرف شدن تب و بیماری زمینه ای، کودک باید در رختخواب به آرامی استراحت کند. پس از آن نیز فعالیت باید تدریجاً از سر گرفته شود.
اقداماتی که پزشک انجام می دهد:
- معاینه کودک و بررسی علائم مننژیت یا عفونت
- یافتن علت تب (نمونه گیری از حلق، آزمایش خون و ادرار و گرفتن مایع نخاع)
داروها:
- استامینوفن جهت کاهش تب
- دیازپام جهت کنترل تشنج احتمالی
- داروهای ضدتشنج، مثل فنوباربیتال، برای پیشگیری از تشنج
عوارض احتمالی:
- آسیب به بدن به هنگام حمله تشنجی
- آسیب به مغز در اثر حملات تشنجی مکرر
- خطر عود تشنج ناشی از تب ۳۳٪ است؛ عود تقریباً در تمام موارد، در عرض یک سال اتفاق می افتد.
- رعایت نکات لازم در مورد مصرف دارو طبق توصیه پزشک.
- احتمال بروز تشنج در موارد قطع ناگهانی دارو.
- علائم تشنج عبارتند از بی حالی، کبودی، خروج کف از دهان، انحراف چشم ها، لرزش در اندام ها و قطع تنفس.
- در موقع بروز تشنج باید نوزاد را به پهلو قرار داده و راه های هوایی کودک باز شود.
احتیاطات:
پیشگیری:
هر گاه در کودکی که سابقه تشنج ناشی از تب داشته است، تب آغاز شد، بلافاصله اقداماتی جهت پایین آوردن تب انجام دهید.
پیش آگهی:
تشنج ناشی از تب خوش خیم بوده و عارضه ای بر جای نمی گذارد، مگر در مواردی که طول بکشد، تکرار شود یا کودک معاینه عصبی غیرطبیعی داشته باشد.
در صورت پیدا کردن علت تب پیش آگهی خوبی دارد.
با آرزوی سلامتی کودک دلبندتان
اقدامات در بیمارستان:
پس از ورود به بیمارستان در صورت ادامه تشنج، تجویز دیازپام از طریق وریدی و یا مقعدی موجب کنترل تشنج خواهد شد. باید علت تب کودک مشخص گردد که شرح حال کودک و معاینه دقیق به همراه آزمایشات در این مورد لازم می باشد.
در سنین پایین گاهی علی رغم بررسی های فوق علت تب نامعلوم می ماند. در این موارد حتماً می بایست LP (گرفتن مایع نخاع) انجام شود. والدین بایستی توجه داشته باشند که بروز مننژیت یا همان عفونت پرده های مغز از عفونت های خطرناک و پر عارضه در سنین خردسالی است که تنها راه تشخیص آن LP است.
درمان دیررس مننژیت منجر به عوارضی چون کری، اختلال بینایی، عقب افتادگی ذهنی، اختلالات یادگیری و یا اختلالات رفتاری می شود. از آنجاییکه LP (گرفتن مایع نخاع) عارضه ای ندارد و برخلاف نظر عوام منجر به فلج نمی گردد، لذا والدین باید طیب خاطر آن را بپذیرند.
سن و تشنج
تحقیقات نشان می دهد تشنج در اثر تب با «سن» افراد مرتبط است و معمولاً این گونه تشنج از ۹ ماهگی تا ۵ سالگی ظاهر می شود، یعنی اگر نوزادی در ۳ ماهگی تشنج کرد، آن را نمی توان جزء تشنج های تب دار محسوب کرد و باید به دنبال علل جدی تری رفت.
این فوق تخصص نوزادان می گوید: معمولاً بین صفر تا چهار درصد کودکان به این عارضه تشنج (بر اثر تب) مبتلا می شوند که سابقه خانوادگی و ژنتیکی بر این امر بسیار دخیل است و مدت آن از چند ثانیه تا ندرتاً ۱۵ دقیقه به طول می انجامد که پس از اتمام آن معمولاً کودک خواب آلوده است.
وی می افزاید: معمولاً تشنج های ناشی از تب یک بار در ۲۴ ساعت اتفاق می افتند و درجه حرارت بدن ۳۹ درجه به بالا است در غیر این صورت برای تشنج باید به دنبال علل دیگری گشت.
«اگر تشنج کودکی بیشتر از نیم ساعت به طول بینجامد و یا در طول این مدت بارها اتفاق بیفتد، احتمال بیماری های عفونی مغزی همچون مننژیت، رنگ بیشتری به خود می گیرد.»
تر
در صورت ایجاد تشنج یا تب بالاتر از ۳۹ درجه سانتیگراد، چنانچه درجه حرارت بدن کودک افزایش یافت، سعی کنید آن را پایین آورید.
کاهش درجه حرارت بالا در کودک موجب تحمل بهتر کودک و کاهش احتمال تب و تشنج در کودکان ۳ ماه تا ۵ ساله می شود.
عواقب مورد انتظار:
علی رغم ظاهر ترسناک آن، تشنجی که تنها در اثر تب در کودک رخ دهد معمولاً جدی نیست. اما در عین حال، باید به دنبال سایر علل تشنج نیز گشت.
بروز این حمله های تشنجی باعث عقب ماندگی ذهنی، تاخیر در رشد و نمو، یا ناهنجاری های رفتاری نمی شود.
اگر اولین حمله تشنجی ناشی از تب در شیرخوار زیر ۶ ماه رخ دهد، امکان دارد انجام بررسی دستگاه عصبی و سایر بررسی ها ضروری باشد.
در سایر موارد استفاده از تب بر، دیازپام خوراکی و تن شویه در هنگام تب در نزد کودک کافی می باشد. بنابراین تشنج ناشی از تب می تواند علامتی از یک بیماری جدی باشد که در صورت پیدا کردن علت تب و درمان آن، پیش آگهی خوب خواهد بود.
که نیاز به استفاده از داروهای ضدتشنج مثل فنوباربیتال یا سدیم والپورات به مدت ۱-۳ سال دارد.