این مقاله اهمیت آموزش ریاضی در دوره ابتدایی و نقش معلمان در موفقیت تحصیلی دانش آموزان را بررسی می کند.
مقدمه:
سال های متمادی است که محققان آموزش و پرورش و روان شناسان اجتماعی مطالعات فراوانی در مورد عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام داده اند.
یکی از این عوامل تاثیرگذار، ویژگی های معلم است. جو و فضایی که معلمان در کلاس درس ایجاد می کنند، زمینه ی مناسبی برای شکست یا موفقیت دانش آموز ایجاد می کند.
این تاثیر مخصوصاً در مدارس ابتدایی قابل توجه است. در نظام آموزش و پرورش هر جامعه ای، مدارس ابتدایی از جایگاه والایی برخوردار هستند؛ زیرا این دوره نه تنها پایه و مبنایی مهم برای دوره های بعدی محسوب می شود بلکه بخش عمده ای از تربیت و یادگیری های کودکان که بزرگ ترین سرمایه و ثروت بالقوه ی جوامع را تشکیل می دهند، در مدارس ابتدایی تحقق می یابد. از کشورهای در حال توسعه گرفته تا پیشرفته ترین جوامع، به گونه ای به این مهم توجه خاصی مبذول داشته اند.
در واقع اگر انتظار این است که آموزش و پرورش انسان های فردا را تربیت کند، به جاست که به نسل امروزی که در مدارس ابتدایی به تحصیل اشتغال دارند، توجه لازم به عمل آید و عناصر و عواملی را که در آموزش و یادگیری دانش آموزان مهم هستند، مورد غفلت قرار ندهیم. در این راستا، بیشترین مسئولیت در بهبود و تحقق اهداف آموزش و پرورش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بر دوش معلمان و مربیان گذاشته شده است. آنچه در این دوره و فرصت، ذکر آن ضروری به نظر می رسد، اهمیت و وظیفه ی آموزش و پرورش کشور در ترویج و تحکیم بنای علم ریاضی است.
مسلم است که اگر نسل جوان از دوره ی کودکی و نوجوانی و در مرحله ی دبستانی ذوق و شوق ریاضی پیدا نکند، ریاضی دانان کشور زمینه ی مناسبی برای گسترش و پیشبرد این علم پیدا نخواهند کرد و به همین دلیل، در همه ی اهدافی که برای آینده ی ریاضی در کشور در نظر گرفته می شود، نقش دور و نزدیک آموزش و پرورش نیز در نیل به آن اهداف باید ارزیابی شود و مورد توجه قرار گیرد.
ریاضیات هم مانند هر علم دیگری، برای یاد دادن آن روش های خاصی وجود دارد. بعضی معتقدند برای تدریس آن نیازی به شیوه های گوناگون نیست و داشتن یک علم کافی است، که این گروه در اشتباه اند. پیشرفت روزافزون علوم و فنون و عصر کامپیوتر ما را بر آن می دارد تا با دیدی بازتر و به موازات جهان به ریاضی و مسائل آن بنگریم؛ عصری که به جای حفظ کردن چند قانون ریاضی، باید عملاً در زندگی به کار بریم و به هنگام حل مسائل ریاضی، خود را درگیر مسئله کرده و به آن فکر کنیم و سپس اقدام به حل آن نماییم. بسیاری از دانشمندان معتقدند که هدف کلی هر آموزشی عبارت است از پرورش استعدادهای فرد برای حل مسائل.
ریاضی چیست؟
شاید درک مفهوم ریاضی یکی از مسائل بسیار مشکل و پیچیده باشد.
در این دنیای شگفت انگیز علائم و فرمولها و نمادها چه می گذرد؟ در جستجوی پاسخ به این سوال تصورات مختلفی به وجود آمده است دسته ای آن را زیر بنای همه علوم و فنون می دانند. در حالی که گروهی آن را در حد یک علم غیر مفید کاهش می دهند. دراین کشاکش برداشتهای متنوعی از آن بیان می شود .بعضی آن را علم اعداد می شمارند بعضی آن را قسمتی از فلسفه می دانند از دیدگاه طالبان مسائل نظری ریاضی فن و هنر است و بالاخره مهندسین و فیزیکدانان و دانمشمندان علوم عملی آن را مجموعه ای از روشها و تکنیک های خاص می دانند.
قبل از هر چیز بی مناسبت نیست که به این نکته اذعان داشت که دانش ریاضی با پیشرفت سریع دانش اهمیت ویژه ای پیدا کرده است و اعتبار و ارزشهای آن روز به روز فزونتر می گردد.
اما برداشت مبندیان و محصلین از تعابیر متنوع فوق الذکر ممکن است موجب ابهامات عدیده ای شود که چه بسا موجبات دلزدگی از ریاضی را فراهم آورده و در نتیجه رشد و توسعه آن را کاهش می دهد.
گفتیم به نظر گروهی ریاضی فقط اعداد است . به نظر آنها ریاضی دان انسانی است با قامت خمیده که در کنجی نشسته و هزاران محاسبات عددی دشوار را انجام میدهد . اما مسلما آنهایی که با قسمتهایی از ریاضیات سروکار دارند می دانند که این تصور عاری از حقیقت است . اگر از شاخه خاص ریاضی یعنی اعداد بگذریم.
بعضی دانش ریاضی را یک دانش غیر پویا می پندارند و به پیشینیان تعلق دارد و پیشرفت این علم به پایان رسیده است.
از دیدگاه اینان ریاضی دان کسی است که اعمال حساب و مقداری از هندسه را بداند . بدون شک این نوع تلقی مانند آن است که بگوئیم هر کس سکون و حرکت را تشخیص دهد فیزیکدان است متاسفانه نوعی از این طرز تلقی در بعضی از محصلین نیز وجود دارد . یعنی آنها کل ریاضیات را دانش اکتسابی می دانند و بر قدرت و خلاقیت و ابتکار و تفکر در این رشته معتقد نیستند . ولی واقعیت کاملاً در خلاف این جهت قرار دارد . ما در پاسخ به این سوال به ذکر این نکته اکتفا هم می کنیم که رشد و تکامل دانش ریاضی به ویژه از اوایل قرن بیستم به شدت افزایش یافته است .
امروز بیش از 400 مجله معتبر در این زمینه منتشر می شود که اکثر آنها مقالات تحقیقی و جدید ریاضی را چاپ می کنند و تعداد مقالات تحقیقی بقدری زیاد است که بعضی مواقع حتی دو سال طول می کشد تا مقاله پذیرفته شده چاپ گردد.
در این زمینه به نکته تاریخی زیر لازم است توجه شود .
دانشمندی بنام کانتور تاریخ ریاضی را تا سال 1799 میلادی در چهار جلد به رشته تحریر در آورد. حوزه قلمرو این دانش اخیراً بقدری وسعت یافته که هیچکس قادر نیست در بیش از یک شاخه صاحب نظر شود . ریاضیات صرفاً محاسبه عددی نمی تواند باشد و ریاضی دان یک ماشین الکترونیکی محاسبه نیست. یعنی ماشین محاسبه می کند ولی ریاضی دان تفکر می کند و خلاقیت دارد .
این واقعیت انکار پذیر است که تکنیکهای ریاضی قویترین و کاری ترین ابزار برای بسط و گسترش علوم و تکنولوژی بوده و هستند وبا پیشرفت سریع صنعت و تکنولوژی کاربرد آن روبه توسعه است بقدری دامنه کاربرد ریای افزایش یافته که در حال حاضر نه تنها در فیزیک و مهندسی بلکه در کلیه علوم حتی علوم اجتماعی و اقتصادی نیز موارد استعمال ریاضی مشهود است.
در واقع مدلسازی ریاضی یعنی پیدا کردن سیستم ریاضی برای دستگاههای مختلف فیزیکی و غیره اهمیت ویژه ای پیدا کرده است .