آشنایی با بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه ای شاخه ای از علوم سلامت است که با هدف پیشگیری، شناسایی، تحلیل و کنترل عوامل آسیب رسان در محیط های کاری فعالیت می کند. هدف اصلی این حوزه، حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی کارکنان و همچنین کمک به حفاظت از محیط زیست است.
رسیدن به این هدف مستلزم آن است که ساختار خدمات رسانی در حوزه بهداشت حرفه ای به طور کامل با نیازهای شاغلان هم جهت و منطبق باشد. هرچه این هماهنگی بیشتر باشد، احتمال دستیابی به یک جامعه ی کاری سالم تر افزایش می یابد. این خدمات نباید محدود به مراجعه کنندگان به درمانگاه ها باشند، بلکه باید با حضور فعال و مداوم در محل های کار، توانایی شناسایی و رفع مشکلات بهداشتی و ایمنی را در محیط واقعی دارا باشند.
یکی از ارکان اساسی در ارائه موثر خدمات بهداشت حرفه ای، استفاده از فناوری های مناسب و روزآمد است. این موضوع نه تنها به ابزار و تجهیزات بستگی دارد، بلکه عواملی مانند فرهنگ سازمانی، مهارت نیروهای انسانی، تامین منابع مالی و سبک مدیریتی را نیز شامل می شود.
در سال های اخیر، بهداشت حرفه ای در سطح جهانی با رشد چشم گیری مواجه بوده، اما این پیشرفت ها به صورت یکسان در تمام کشورها توزیع نشده است. دلیل این مسئله را می توان در تفاوت های فرهنگی، سطح رفاه اجتماعی، نگرش به نیروی کار و میزان حمایت از تشکل های کارگری جستجو کرد. در برخی جوامع، بهداشت حرفه ای هنوز به عنوان یک حوزه تشریفاتی در نظر گرفته می شود.
این در حالی است که هر ساله هزینه های هنگفتی صرف درمان بیماری ها و حوادث ناشی از کار می شود. در صورت پیاده سازی صحیح و کارآمد خدمات بهداشت حرفه ای، می توان از بسیاری از این هزینه ها جلوگیری کرد و در عین حال با سلامت نیروی کار، بازدهی تولید نیز بهبود می یابد.
فهرست مطالب
پیشگفتار: ۱
آشنایی با بهداشت حرفه ای.. ۱
اهداف بهداشت حرفه ای: ۲
فصل اول: ۶
تاریخچه و خلاصه ای از فرایند تولید. ۶
مقدمه و تاریخچه بهداشت حرفه ای: ۷
– بهداشت حرفه ای: ۸
– طب حرفه ای یا پاتولوژی شغلی: ۹
– مهندسی بهداشت حرفه ای: ۹
– قوانین و مقررات مربوط به بهداشت حرفه ای: ۱۰
– تاریخچه و سوابق شرکت شیشه و گاز : ۱۵
– بخشهای مختلف تولید: ۱۷
– واحد آماده سازی مواد اولیه (بچ پلنت): ۱۸
– کوره ها: ۱۹
– ماشینهای تولید: ۲۰
– گرم خانه (تنش زدایی و تامین استحکام): ۲۱
– چاپخانه: ۲۱
فصل دوم: ۲۴
عوارض فیزیکی زیان آور محیط کار، سر و صدا ۲۴
– مقدمه: ۲۵
– مشکلات ناشی از سروصدا: ۲۵
– روشهای اندازه گیری و ارزیابی صدا: ۲۷
– اهداف اندازه گیری: ۲۷
– گردآوری اطلاعات: ۲۷
– تعیین ایستگاه های اندازه گیری: ۲۸
– روشهای اندازه گیری: ۲۸
– روش تهیه نقشه ناحیه بندی: ۲۹
– اندازه گیری به منظور ارزیابی مواجهه کارگر: ۲۹
– آنالیز فرکانس صدا: ۳۰
– افت قراردادها: ۳۱
– وسایل اندازه گیری صوت: ۳۲
– کالیبراسیون تراز منبع صوت: ۳۳
استانداردها برای آنالیز صدا ۳۵
– کنترل صدا: ۳۶
کنترل در مسیر انتشار: ۳۷
– انواع جاذب های صوتی: ۳۸
– نحوه بکارگیری جاذب های سطحی ( با استفاده از ویژگی ثابت اتاق): ۳۹
– حفاظت فردی: ۳۹
– طراحی اتاق آکوستیک برای اتاق کنترل در کمپرسورخانه: ۴۰
فصل سوم: ۴۴
دزیمتری.. ۴۴
مقدمه: ۴۵
– اهداف دزیمتری: ۴۵
مواد قانونی: ۴۶
– وسیله اندازه گیری: ۴۶
– کالیبراسیون دستگاه: ۴۶
هدف و روش اندازه گیری: ۴۷
– روش بدست آوردن Leq از طریق دزیمتری: ۴۸
– کاربرد دزیمتری برای تعیین زمان حفاظت دهی گوش ها: ۴۹
– تغییر نتایج: ۵۰
فصل چهارم: ۵۱
ادیومتری.. ۵۱
مقدمه: ۵۲
– جنبه های قانونی انجام ادیومتری: ۵۲
– مروری بر پژوهشهای گذشته: ۵۳
– صدمات صوتی به دستگاه شنوایی: ۵۴
– شنوایی سنجی با استفاده از صوت خالص Pure tone Andiometry (PTA) 55
فصل پنجم: ۵۷
ارتعاش… ۵۷
مقدمه: ۵۸
– مروری بر پژوهشها: ۵۸
– جنبه های قانونی: ۵۹
روشهای اندازه گیری و ارزیابی ارتعاش: ۶۰
– اقدامات کنترلی پیشنهادی برای کاهش ارتعاش دستگاه ها: ۶۲
فصل ششم: ۶۵
روشنایی.. ۶۵
مقدمه: ۶۶
– اهمیت روشنایی و جنبه های بررسی آن: ۶۸
– اهمیت روشنایی از دیدگاه آسایشی: ۶۸
۲- اهمیت روشنایی از دیدگاه بهداشتی: ۶۸
۳- اهمیت روشنایی از دیدگاه ایمنی: ۷۰
– روشهای توزیع روشنایی: ۷۱
درخشندگی: ۷۲
برای پیشگیری خیرگی ناشی از درخشندگی: ۷۳
– روشهای بررسی و اندازه گیری روشنایی محیط کار: ۷۳
– محاسبه میانگین اندازه گیری مقدار روشنایی: ۷۴
– کالیبراسیون فتومتر: ۷۷
– استانداردهای متداول روشنایی محیط کار: ۷۷
– ارائه پیشنهاد برای بهبود روشنایی: ۷۸
فصل هفتم: ۸۰
تشعشعات.. ۸۰
مقدمه (پرتو ur): 81
مروری بر پژوهشها: ۸۱
– جنبه های قانونی حفاظت در برابر پرتوها: ۸۲
– روش اندازه گیری پرتو ur و ارزیابی آن: ۸۲
– جنبه های قانونی پایش این عامل زیان آور: ۸۶
– حدود مجاز تماس شغلی با پرتو مادون قرمز: ۸۶
– روش اندازه گیری پرتو مادون قرمز و ارزیابی نتایج: ۸۷
– گردآوری اطلاعات دقیق از کارگاه و نحوه مواجه کارگر: ۸۷
– انجام اندازه گیری و ثبت نتایج: ۸۷
فصل هشتم: ۹۱
شرایط جوی محیط.. ۹۱
– مقدمه: ۹۲
۱- اثرات غیر آسایشی شرایط جوی: ۹۲
۲- اثرات غیر بهداشتی شرایط جوی: ۹۲
– مشکلات ناشی از شرایط جوی از دیدگاه غیر ایمنی: ۹۳
– جنبه های قانونی مساعد بودن شرایط جوی محیط کار: ۹۳
منابع گرمایی موجود در محیط کار: ۹۴
– تبادل گر، بین انسان و محیط: ۹۵
– تعیین انرژی مصرفی کارگر: ۹۵
– شاخص تجربی دمای موثر (ET) : 100
– شاخص تجربی دمای موثر تصحیح شده (CET) : 102
– شاخص تجربی میزان عرق پیش بینی شده ۴ ساعته : ۱۰۲
– شاخص تحلیلی تنش گرمایی (HSI) : 104
– تعیین شاخص HIS از طریق نموگرام: ۱۰۴
– شاخص میانگین رای پیش بینی شده (PMV) : 105
– شاخص درصد نارضایتی پیش بینی شده PPD : 107
– روش غیر مستقیم اندازه گیری رطوبت نسبی توسط دماسنج آسمن: ۱۰۸
– اصول کنترلی و پیشنهادی شرایط جوی محیط کار: ۱۰۹
فصل نهم: ۱۱۲
عوامل شیمیایی زیان آور. ۱۱۲
عوامل شیمیایی: ۱۱۳
– مقدمه: ۱۱۳
– مستندات قانونی: ۱۱۵
– بررسی مواد شیمیایی در کارخانه شیشه و گاز: ۱۱۵
– ارزیابی آلاینده های ذره ای: ۱۲۱
– اهداف کلی نمونه برداری: ۱۲۱
– برنامه ریزی جهت عملیات نمونه برداری و تجزیه: ۱۲۱
– روش نمونه برداری (انتخاب فیلتر): ۱۲۱
– محاسبات غلظت سیلیس هوابرد: ۱۲۲
– ارزیابی آلاینده های گازی (گازسنجی): ۱۲۳
– طریقه مصرف لوله های گازیاب: ۱۲۴
– پیشنهادات: ۱۲۵
فصل دهم: ۱۲۷
اسپیرومتری.. ۱۲۷
– مقدمه: ۱۲۸
– مروری بر پژوهشهای گذشته: ۱۲۸
جنبه های قانونی انجام اسپیرومتری: ۱۲۹
– اندازه گیری سرعت جریان باز دمی: ۱۳۰
– ظرفیت حیاتی اجباری و پرفشار: ۱۳۰
حجم زمان های باز دمی اجباری: ۱۳۰
– الگوی انسدادی (Obstructive Patterne) : 131
– الگوی محدود کننده (Restrictive Patteran): 131
– الگوی مختلط (Miled pattern): 131
– اهداف تست اسپیرومتری: ۱۳۲
– موارد تکرار تست: ۱۳۲
– نوع دستگاه و کالیبراسیون: ۱۳۲
– آماده نمودن کارگر برای انجام تست اسپیرومتری: ۱۳۳
فصل یازدهم: ۱۳۵
ایمنی در صنعت.. ۱۳۵
– مقدمه: ۱۳۵
– مستندات قانونی: ۱۳۷
– مدیریت و نقش آن در ایمنی و بهداشت کار: ۱۳۷
– وظایف مدیریت (کارفرما) در امر بهداشت و ایمنی کار: ۱۳۸
– بخش اجرایی خدماتی بهداشت حرفه ای: ۱۳۹
– کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار: ۱۳۹
– نظم و نظافت کارگاهی: ۱۴۳
– رنگ و ایمنی و کاربرد آن. ۱۴۵
– مقررات رنگ (American National Standard Institue) ANSI: 145
– پوسترها، دستورالعملها و علایم ایمنی: ۱۵۲
– کاربرد استانداردها در ایمنی و بهداشت کار: ۱۵۴
فصل دوازدهم: ۱۵۷
ایمنی ماشین آلات.. ۱۵۷
– مقدمه: ۱۵۸
– روشهای ایمن سازی و حفاظ ماشین آلات: ۱۵۹
– اصول کلی ایمنی دستگاه های پرس: ۱۶۰
– وسایل و تجهیزات ایمنی در ارتباط با منطقه خطر دستگاه: ۱۶۰
– ایمنی دستگاه IS پرس: ۱۶۱
– ایمنی ماشینهای ابزار: ۱۶۲
– ایمنی ماشین تراش: ۱۶۲
– خطرات عمده ماشینهای تراش: ۱۶۳
– اصول پیشگیری از حوادث در حین کار با دستگاه تراش: ۱۶۳
– ایمنی ماشین های سنگ سمباده: ۱۶۴
– ایمنی جوشکاری و برشکاری حرارتی: ۱۶۵
– ایمنی ابزار دستی: ۱۶۶
– ایمنی آچارها (Torsion Tools) : 166
– ایمنی انبردستها: ۱۶۷
– ایمنی پیچ گوشتی ها (Screw Drivers) : 167
چکش ها (Hammers) : 168
فصل سیزدهم: ۱۶۹
ایمنی حمل و نقل. ۱۶۹
– ا یمنی چراثقال: ۱۷۰
– تست های انجام شوند روی چرثقالها: ۱۷۱
– تست دینامیک: ۱۷۲
– ایمنی لیفتراکها: ۱۷۲
– خطرات ناشی از کار و عملیات لیفتراک: ۱۷۳
– نکات ایمنی در ارتباط با لیفتراکها: ۱۷۵
– نگهداری و تعمیر لیفتراک: ۱۷۶
فصل چهاردهم: ۱۷۷
ایمنی ساختمان. ۱۷۷
– مقدمه: ۱۷۸
– مسئولیت ایمنی در کارگاه ساختمانی: ۱۷۹
– ایمنی مربوط به کف سقف و دیوارهای ساختمان: ۱۷۹
– ایمنی نرده ها: ۱۸۰
– ایمنی پلکانها: ۱۸۱
– ایمنی نردبانها: ۱۸۲
– ایمنی راهروها: ۱۸۳
فصل پانزدهم: ۱۸۵
ایمنی انبار. ۱۸۵
– مقدمه: ۱۸۶
– محل و سازه انبار: ۱۸۶
– تفکیک و جدا کردن تولیدات: ۱۸۷
– طبقه بندی و برچسب زدن تولیدات: ۱۸۸
– اقدامات مربوط به دریافت، ارسال و حمل و نقل کالاها: ۱۸۸
– برنامه ریزی امور انبار (چیدمان مواد): ۱۸۹
– سیستم تهویه انبار: ۱۹۰
– ایمنی برق در انبار: ۱۹۰
– روشنایی انبارها: ۱۹۰
– بهداشت محیط انبار: ۱۹۱
– کشف حریق و وسایل حفاظتی: ۱۹۱
– آموزش: ۱۹۱
فصل شانزدهم: ۱۹۵
ایمنی برق. ۱۹۵
فصل هفدهم: ۱۹۹
ایمنی حریق. ۱۹۹
– مقدمه: ۲۰۰
– طبقه بندی حریق بر مبنای استاندارد. ۲۰۱
– دیتکتورها Detectors : 203
– آتش دتیکتورها: ۲۰۳
– دتیکتور شعله ای (Flame detector) : 204
– دتیکتور گازی(Gos detector) : 204
* منابع: ۲۰۷
فصل هیجدهم: ۲۰۸
ایمنی فردی.. ۲۰۸
* منابع: ۲۱۲