مقاله روانشناسی صنعتی و سازمانی و تاثیر آن بر سازمان

این مقاله به بررسی روانشناسی صنعتی و سازمانی و نقش کلیدی آن در بهبود عملکرد، ارتقای رضایت شغلی و بهینه سازی فرآیندهای سازمانی می پردازد.

روانشناسی صنعتی و سازمانی

روانشناسی صنعتی و سازمانی که با نام های مختلفی همچون روانشناسی کار، روانشناسی سازمانی، روانشناسی شغلی و همچنین ارزیابی توانمندی های پرسنل شناخته می شود، شاخه ای از علم روانشناسی است که به مطالعه رفتار و عملکرد انسان ها در محیط های کاری و سازمانی اختصاص یافته است. این حوزه علمی به طور ویژه به چگونگی ارتباط میان انسان ها و ساختارهای سازمانی می پردازد و هدف اصلی آن، افزایش کارایی سازمان ها همراه با بهبود کیفیت زندگی شغلی افراد است. روانشناسی صنعتی و سازمانی تلاش می کند تا با شناخت دقیق رفتارها، انگیزه ها، نیازها و واکنش های نیروی انسانی در محیط کار، راه حل هایی عملی برای ارتقای فرآیندهایی مانند جذب، آموزش و ارزیابی عملکرد نیروی انسانی ارائه دهد.

از دیرباز تا کنون، این رشته علمی تحولات قابل توجهی را پشت سر گذاشته است. مثلاً در سال ۲۰۰۹، انجمن روانشناسی صنعتی و سازمانی در ایالات متحده موضوع تغییر نام این رشته را به بحث گذاشت. ایده اصلی این بود که کلمه «صنعتی» حذف شود و «سازمانی» به عنوان واژه اصلی باقی بماند، زیرا بسیاری از متخصصان و پژوهشگران معتقد بودند که تمرکز اصلی این رشته بیشتر بر روی محیط ها و فرآیندهای سازمانی است تا صنایع سنتی و کارخانه ها. با این حال، این تغییر به شکل رسمی و گسترده در همه محافل علمی یا برنامه های آموزشی پذیرفته نشد و نام «روانشناسی صنعتی و سازمانی» همچنان رایج باقی ماند.

متخصصان این حوزه نقش مهم و تاثیرگذاری در بهبود عملکرد و افزایش رفاه سازمان ها دارند. آنها با بهره گیری از روش های علمی و تحقیقاتی، رفتارهای انسانی را در محیط کار تحلیل می کنند و به دنبال یافتن عوامل موثر در ارتقای بهره وری و رضایت شغلی می گردند. برای نمونه، طراحی و بهینه سازی روش های استخدام نیروی انسانی، تدوین برنامه های آموزشی کاربردی برای توسعه مهارت های کارکنان، و ایجاد سیستم های بازخورد دقیق و منظم برای ارتقای مستمر عملکرد، از جمله وظایف و حوزه های کاری روانشناسان صنعتی و سازمانی است. در نهایت، هدف این رشته فراهم آوردن تعادلی سازنده بین اهداف و نیازهای سازمان و رفاه و سلامت روانی کارکنان است تا همه اعضای سازمان بتوانند در محیطی سالم و پویا، به بهترین نحو ممکن فعالیت و رشد کنند.

نگاه کلی

Guion در سال ۱۹۶۵ روانشناسی صنعتی و سازمانی را این گونه تعریف کرده است: مطالعه ای علمی که رابطه انسان با محیط کاری اش را در خلال فرآیندهای مرتبط با زندگی شغلی اش بررسی می کند (صفحه ۸۱۷). همچنین، Blum و Naylor در سال ۱۹۶۸ این رشته را به عنوان کاربرد و توسعه اصول و یافته های روانشناسی برای حل چالش های مربوط به نیروی انسانی در محیط های صنعتی و تجاری معرفی کرده اند (صفحه ۴).

این رشته دارای پیشینه ای است که از دو حوزه بزرگ تشکیل شده است، همان طور که از نامش مشخص است؛ اگرچه مرز دقیق بین این دو حوزه به صورت قراردادی تعیین شده و بسیاری از مسائل در هر دو بخش مشترک هستند و به شکل هم پوشان دیده می شوند. روانشناسی صنعتی و سازمانی ریشه های خود را در روانشناسی اجتماعی دارد و روانشناسان سازمانی تمرکز ویژه ای بر چگونگی تاثیر محیط کار بر عواملی همچون بهره وری، رضایت شغلی و سلامت روانی کارکنان دارند.

به عنوان شاخه ای رسمی و شناخته شده در بخش چهاردهم انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی صنعتی و سازمانی نقشی اساسی در ارتقای فرآیندهای سازمانی و بهبود کیفیت زندگی کاری افراد ایفا می کند، که این امر به نوبه خود در موفقیت و پویایی سازمان ها تاثیرگذار است.