این پاورپوینت در مورد اصول ایمنی در مبارزه با آتش موتورخانه و محل اقامت کارکنان است و به بررسی نکات کلیدی پیشگیری، مهار آتش، مدیریت زباله ها، ایمنی تجهیزات و مواد اشتعال زا در کشتی می پردازد.
موارد ایمنی زیر در جلوگیری از آتش سوزی می بایست در کشتی در نظر گرفته شود:
1- مرتب و تمیز نگهداشتن محل کار و زندگی
کنترل زباله ها و دور ریزها می بایست در محل مناسب نگه داشته شود و نحوه از بین بردن آنها مشخص گردد.
انبارهای وسایل و قطعات یدکی منظم بوده و رنگ و مواد شیمیایی در انبار با تهویه مناسب نگهداری شود.
2- محیط های خطرناک
پایین موتورخانه و محل زیر محور اصلی موتور به پروانه، انبارهای کوچک درون موتورخانه و محل اقامت کارکنان، اطراف کوره های مخصوص سوختن زباله، دیگ های بخار، ژنراتورها، سیستم های گرم کننده و تصفیه کننده سوخت کشتی، رختشورخانه، آشپزخانه، اتاق خشک کردن لباس ها، عرشه، در این مکان ها هر نوع نشت روغن چه کوچک و یا بزرگ سریعا تمیز شود، سطل های زباله درون اتاق ها خالی گردد، دریچه و فیلترهای راه های خروجی هوا تمیز شود، فاصله مناسب بین مواد قابل اشتعال از مراکز حرارت زا، انبارها و مکان های کپسول استیلن مشخص گردد.
3- گرفتن الکتریسیته بالقوه و نهایی
وسایل برقی و بازدید کامل از سیستم های برق، جدا نگهداشتن وسایل برقی خراب، از پریز در آوردن وسایل برقی که مورد استفاده قرار نگرفته است.
4- سیگار کشیدن
تهیه مکان مناسب برای سیگار کشیدن، سیگار نکشیدن در هنگام استراحت در اتاق، مشخص کردن فضاها و مکان هایی که سیگار کشیدن در آنها خطرآفرین است.
5- وسایل و ماشین آلات
بازدید و تعمیرات وسایل در موتورخانه و عرشه، آماده نگهداشتن وسایل ایمنی و مبارزه با آتش، آماده بودن دریچه های اضطراری جهت بستن سوخت موتور، دیگ بخار و ژنراتورهای کشتی، آزمایش اخطار دهنده و آژیرهای برقی وسایل، حساس یاب های گرما در وضعیت مطلوب نگه داشته شود.
6- جوشکاری
در نظر گرفتن نکات ایمنی در موقع جوشکاری و طبق رویه کاری.
7- سیستم ردیاب آتش سوزی
با آزمایش و تعمیرات سیستم را مورد استفاده قرار دارند.
خواص مواد سوختنی:
تعاریف و اصطلاحات و آشنایی با خطرات احتمالی آنها
1- قابلیت اشتعالی مواد نفتی (FLAMMABILITY)
خاصیتی که در پدیده سوختن مواد نفتی نقش بسزایی دارد و هر نوع از محموله های مواد نفتی، درصد هیدروکربن های درون آن متفاوت می باشد، که معمولا یک درصد هیدروکربن به بالا و با بیش از 8 درصد اکسیژن موجود در فضای بالای محموله مخازن که قابلیت اشتعالی پیدا می کند.
2- درجه حرارت اشتعال (IGNITION TEMPERATURE)
کمترین درجه حرارتی که با بکارگیری جرقه و یا شعله، مواد سوختنی شعله ور می شود و سوختن آن ادامه دارد.
3- حرارت سوختن (BURNING)
درجه حرارت که اجسام کربن دار، مایعات و گازها می سوزند و سوختن آنها ادامه دارد.
4- ارزش گرمایی (THERMAL VALUE)
هر ماده و یا عنصر دارای ارزش گرمایی مختص به خود می باشد که وقتی می سوزد از خود حرارت تولید می کند.
5- سرعت سوختن (BURNING SPEED)
سرعت سوختن مواد سوختنی بستگی به ترکیب آنها با اکسیژن دارد. برای مثال مواد نفتی سرعت سوختن آن بستگی به مقدار ترکیب گاز هیدروکربن و اکسیژن دارد که سرعت سوختن و امکان انفجار آن در مقدار 4 درصد هیدروکربن با هوا بیشترین سرعت را دارد، سرعت سوختن هیدروکربن در هوای آزاد 3 متر در ثانیه بوده که همین مقدار در مکان سربسته مانند مخزن نفتکش ها به 30 متر در ثانیه می رسد، پس سرعت سوختن در مکان سربسته به 10 برابر آن در هوای آزاد می رسد.
سرعت سوختن مواد نفتی بالای بیشترین درصد اشتعال (UFL)، هیدروکربن UPPER FLAMMABLE LIMIT و زیر (LFL) کمترین درصد اشتعال هیدروکربن LOWER FLAMMABLE LIMIT به صفر می رسد زیرا محدوده عمل مشتعل شدن مواد نفتی بین دو حد LFL, UFL که سرعت سوختن بستگی به مقدار درصد هیدروکربن و اکسیژن دارد.
6- بالاترین درصد و حد اشتعالی (UPPER FLAMMABLE LIMIT), (UFL)
سطح بالای منحنی اشتعال زا که برای هر محموله منحنی اشتعال زا، محور هیدروکربن بطور عمودی و اکسیژن محور افقی مربوطه ترسیم گردیده است که از سطح هیدروکربن بالای 15 درصد بوده و مقدار زیاد هیدروکربن باعث می شود که شرایط برای بوجود آوردن عمل احتراق ناکافی باشد.
7- کمترین درصد و حد اشتعالی (LOWER FLAMMABLE LIMIT), (LFL)
تجمع ناکافی گاز هیدروکربن ها در هوا با درصدی پایین که باعث حمایت و یا انتشار احتراق نمی شود و این سطح و یا درصد هیدروکربن در هوا (1 درصد) می باشد.
8- منحنی اشتعال یا انفجار FLAMMABLE RANGE (EXPLOSIVE RANGE)
درصدی از تمرکز هیدروکربن مواد نفتی در هوا که از سطح، یک درصد گاز هیدروکربن و تا سطح بالای 10 درصد گاز هیدروکربن می باشد که هوای ترکیبی با هیدروکربن در این محدوده بین این دو سطح قابل اشتعال شدن و سوختن می باشد.
9- نقطه اشتعال و یا جرقه (FLASH POINT)
پایین ترین درجه حرارتی که یک محموله مواد نفتی، گاز یا بخار اشتعال زا کافی بر روی سطح مواد نفتی ایجاد می کند که با بکار گرفتن یک وسیله جرقه زا و یا شعله، بخار بر روی محموله مواد نفتی را دچار آتش می کند.
برخی از محموله های آتش زا در کشتی های تجاری:
غوطه ماهی (FISH MEAL)
این محموله که معمولا در کیسه حمل می شود و دارای خطر احتراق درون سوز و دارای بوی بد و نامطبوع می باشد که حمل مواد فوق در داخل انبارهای کشتی احتیاج به تهویه هوا و بکار گرفتن هواکش های کشتی دارد و در ضمن بارگیری محموله فوق می بایست خشک و در شرایط مناسب بارگیری شود. کنترل درجه حرارت انبار و تهویه و کیسه های حمل بار از بروز آتش جلوگیری می کند. اگر آتش در یکی از انبارها بروز کند می بایست سیستم تهویه را خاموش کرده و آژیر آتش سوزی را به صدا درآورد و اگر حجم آتش سوزی کوچک باشد با کپسول های قابل حمل از نوع پودرهای خشک آتش را خاموش کنید.
اما اگر حجم آتش سوزی درون انبار بزرگ باشد با خاموش کردن سیستم تهویه، کپسول های بزرگ تعبیه شده را از طریق سیستم لوله بندی، گاز کربنیک را به درون انبار فرستاده، اگر هنوز آتش خاموش نشده با استفاده از شیلنگ، آب دریا شعله های آتش را خاموش کرده و پس از آنکه اطمینان حاصل گردید که آتش خاموش شده است، کیسه های خیس را به دریا انداخته تا از آتش سوزی مجدد آنها جلوگیری شود.
پنبه – نخ پنبه ای (COTTON)
عدل ها و یا بسته های پنبه و یا نخ های پنبه ای دارای خطر احتراق درون سوز می باشند و این محموله ها موقع بارگیری می بایست خشک و عاری از مواد نفتی باشد و اگر بسته های پنبه دچار حریق شود و بسوزد و یا اینکه دارای احتراق درون سوز باشند می بایست از انبار بیرون آورده شود و به دریا ریخته شود.
اگر افراد کشتی دارای تجربه کافی نبوده که با این محموله چطور مبارزه کنند می بایست درب انبار بسته نگه داشته شود و به یک بندر رفته و با کمک ماموران آتش نشانی بندر محموله را خاموش کنید و قبل از اینکه وارد بندر شوند می بایست از سیستم گاز کربنیک استفاده شود و گاز کربنیک را به درون انبار تزریق نموده در حالی که هر شش سمت انبار پنبه بسته شده است، تا از انتشار دود و حرارت به اطراف جلوگیری شود.