ایمنی شهری یکی از مولفه های مهم و تعیین کننده یک شهر خوب به شمار می رود. در تئوری شکل خوب شهر، مولفه های مهم و تعیین کننده یک شهر خوب دسته بندی شده اند. در رابطه با اصول و اهداف محوری یک شهر خوب می توان «سر زندگی»، «معنی»، «تناسب»، «دسترسی»، «نظارت و اختیار»، «کارایی» و «عدالت» را برشمرد. برای مثال «سرزندگی» یعنی این که کارآمدی ضوابط و مقررات شهرسازی موجود تا چه اندازه حامی عملکردهای حیاتی، نیازهای بیولوژیکی و توانایی های انسان است. محورهای عملکردی سرزندگی شامل موارد ذیل می باشد:
– بقاء: وجود مقدار کافی مواد غذایی، سوخت، آب و هوا و روشی مناسب برای دفع زباله
– ایمنی: تامین شرایطی که در آن خطرات، سموم و بیماری ها در سکونت گاه ها وجود نداشته و یا تحت کنترل قرار گرفته باشند. به علاوه ترس از مواجه شدن با آنها به حداقل کاهش یافته و همچنین محیط از نظر کالبدی امن باشد.
– سازگاری: محیط فضا باید با ساختار اصلی بیولوژیکی انسان سازگاری داشته باشد
شرایط کلی ایمنی شامل:
مسایلی همچون کاهش آلودگی آب، هوا، مسمومیت غذایی و سموم و همچنین ریشه کنی بیماری ها و ناقلین آنها، کاهش تصادفات، حفاظت در مقابل سوء قصد، جلوگیری از سیل و آتش سوزی، مقاومت در مقابل زلزله و مداوا و معالجه افرادی که در معرض هر یک از این مخاطرات قرار گرفته اند، می باشد. برخی از تمهیدات مهم شهرسازی برای تحقق این هدف را می توان به شرح زیر پیش بینی کرد:
– عدم استقرار کاربری های صنعتی و انبارهای سموم در مجاورت کاربری های خاص (اعم از کاربری های مسکونی و اراضی کشاورزی، منابع آب و …)
– ایجاد شبکه دسترسی ایمن به منظور کاهش تصادفات
– رعایت حریم های مناسب از خطوط فشار قوی برق
– رعایت حریم های مناسب از گسل های زمین و مقاوم سازی ساختمان ها
– رعایت حریم های مناسب از سیل ها
– ایمن سازی شهر در مقابل حریق.
ضوابط مورد نظر در شهرداری
– ضوابط زیست محیطی کاربری زمین (ضوابط منطقه بندی جهت جلوگیری از استقرار کاربری های ناسازگار در مجاورت کاربری های حساس)
– ضوابط بهسازی و ایجاد شبکه معابر به منظور دسترسی ایمن
– ضوابط محدود کننده کاربری زمین در حریم خطوط انتقال نیرو و سایر تاسیسات و شبکه های خطرناک به منظور کاهش خطرات
– ضوابط مصون سازی شهرها در برابر زلزله و سیل
– ضوابط کاربری زمین و ساختمان به منظور ایمن سازی شهر در برابر حریق.
جلوگیری از استقرار کاربری های صنعتی و انبارهای سموم در مجاورت کاربری های حساس
استقرار نامناسب و ناسازگار فعالیت های صنعتی و خدمات در کنار سایر کاربری ها از جمله معضلات شهرهای کوچک و بزرگ به شمار می رود. به نحوی که فعالیت این واحدها موجب ایجاد مزاحمت و آلودگی برای شهروندان و در نتیجه کاهش کیفیت مطلوب محیط شهر می شود. به طور کلی فعالیت های صنعتی به طور مستقیم و غیر مستقیم، ارتباط ضروری و تنگاتنگ با حیات و توسعه شهری دارند. بنابراین این اصل مورد پذیرش قرار گرفته که حذف و طرد کامل صنایع از شهر، کاری نادرست و غیر عملی است. اما از طرف دیگر لازم است منابع به گونه ای در حاشیه داخل و خارج از شهر مستقر شوند که کمترین آسیب را برای شهر و شهروندان دربر داشته باشند.
انتخاب مکان استقرار فعالیت ها، در بر گیرنده برنامه ریزی کالبدی است که با مقررات شهری و ضوابط منطقه بندی ارتباط پیدا می کند. منطقه بندی یکی از قوانین کاربری زمین است که برای کنترل رشد و توسعه بهداشت، امنیت و رفاه جامعه به کار می رود
«جلوگیری از ایجاد و تاسیس اماکنی که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنین یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست. شهرداری مکلف است از تاسیس کارخانه ها، کارگاه ها، گاراژ های عمومی، تعمیرگاه ها، دکان ها و همچنین مراکزی که مواد محترقه می سازند و به طور کلی از تمام مشاغل و کسب هایی که ایجاد مزاحمت و سر وصدا می کنند یا موجب تولید دود، عفونت و یا تجمع جانوران و حشرات می شوند، جلوگیری کند. همچنین شهرداری مکلف است در تخریب کوره های آجر، گچ و آهک پزی و خزینه ها و گرمابه های عمومی که مخالف بهداشت فعالیت می کنند، اقدام نماید و با نظارت و مراقبت در وضع دودکش های اماکن، کارخانه ها و وسایل نقلیه که کار کردن آنها دود ایجاد می کند، از آلوده شدن هوا جلوگیری نماید. در ضمن هرگاه تاسیسات مذکور قبل از تصویب این قانون به وجود آمده باشد آنها را تعطیل نماید و اگر لازم شود آنها را به خارج از شهر انتقال دهد.»
– ایجاد شبکه های دسترسی ایمن
مفهوم دسترسی، به راه های سالم و امن جابجایی افراد، اشاره می کند. این افراد تمامی قشر جامعه از قبیل خانواده ها، کودکان، سالمندان، ثروتمندان و فقرا را شامل می شود. در شبکه های دسترسی (مشتمل بر شبکه دسترسی سواره و پیاده) نقش پیاده رو در افزایش ایمنی و کاهش خطرات، به ویژه در مناطق مسکونی، بسیار حایز اهمیت است.
رعایت حریم های مناسب از خطوط فشار قوی برق
ضوابط احداث ساختمان: براساس ضوابط مصوب سال 1361، به منظور جلوگیری از احداث ساختمان در حریم مسیر خطوط فشار قوی، مقرر گردید برای پلاک هایی که در مسیر خطوط فشار قوی قرار دارند، قبل از صدور پروانه ساختمانی و اضافه اشکوب، از شرکت برق منطقه ای استعلام و براساس پاسخ آن شرکت اقدام به صدور پروانه ساختمانی گردد.