مقدمه:
در گذشته نه چندان دور، در دانشگاهها، اهمیت قابل توجهی به حسابـداری داده نمـی شد . اما در سالهای اخیر این وضعیت تغییر یافته و نتایج تحقیقات متعدد، موقعیت مناسب حسابداری را در مجامع علمی گواهی میدهد . اگر چه اعتبار تحقیقات اولیه حسابداری در اوایل 1970توسط منتقدین مورد تردید قرار گرفت . اما متعاقب آن، لزوم این قبیل پژوهش های اولیه برای تغییر در تفکر و نگرش حسابداری توسط صاحبنظران مورد تایید قرار گرفت. این تائید مبتنی بر این نظریه است که رویدادهای حسابداری از الگوی تغییر موفقیتآمیز پیروی می کند
مقدمه
در اوایل دهه 1970 تحقیقات و پژوهشهای حسابداری برای ایجاد تغییر تفکر و نگرش حسابداری توسط صاحب نظران حسابداری تایید گردید. این تایید بر این نظریه است که رویدادهای حسابداری از الگوی موفقیت آمیز پیروی میکند.
منظور از تغییر موفقیت آمیز :
طبق نظریه کوهن : در هر علمی در یک مقطع زمان ، پارادایم خاصی مسلط است. اما اختلاف نظرها و مرحله بحران متعاقب آن ممکن است به تغییری ناگهانی منتج و پارادایم مسلط قبلی با پارادایم مسلط دیگری جایگزین شود.
پارادایم از جدیدترین مفاهیمی است که وارد حوزه علوم و جامعه شناسی شده است. این مفهوم با نام فیلسوف و مورخ علم، تامس کهن، مقارن است و اولین بار توسط وی در کتاب معروف او، ساختار انقلابهای علمی (The structure of scientific Revolutions)، به کار گرفته شده است
الگوواره هایی که از زمان های قدیم موجود بوده اند از طریق آموزش محیط به افراد، برای فرد به صورت چارچوب هایی «بدیهی» در می آیند.
واژهٔ پارادایم (Paradigm) نخست در سده پانزدهم و به معنی «الگو و مدل» مورد استفاده قرار گرفت. از سال ۱۹۶۰ کلمه پارادایم به الگوی تفکر در هر رشته علمی یا دیگر متون شناخت شناختی گفته می شود.
علم حسابداری
تحقیقات حسابداری برمجموعه ای ازمفروضات مرتبط باعلوم اجتماعی وجامعه مبتنی است
این تحقیقات شباهتهایی رابین علوم فیزیکی واجتماعی وحسابداری مشخص کرده است
تعریف علم ازدیدگاه Buzzell
حسابداری :
مجموعه دانستنیهای طبقه بندی شده وسیستماتیک که برپایه یک یاچندتئوری مرکزی وتعدادی اصول کلی بناشده است
معمولا به صورت مقداری بیان می شود
این دانستنیها،پیش بینی ودربرخی شرایط ،کنترل رویدادهای آتی راامکان پذیرمی سازد
درنتیجه وباتوجه به مباحث ومطالب گفته شده حسابداری موضوعات متفاوتی داردوشامل نظامی است که ازطریق مشاهده ارتباطات وتعمیم های دستوری به مفاهیم ،اصول ،روشهاوقوانین وتئوریهامنتج می شود
وباتوجه به پارادایم مختلف حسابداری وتحقیقات گسترده حسابداری راقطعا می توان یک علم تلقی کرد.
الگوواره
به انگلیسی پارادایمparadigm، سرمشق و الگوی مسلط
و چارچوب فکری و فرهنگی است که مجموعه ای از الگوها
و نظریه ها را برای یک گروه یا یک جامعه شکل داده اند. هر
گروه یا جامعه، «واقعیات» پیرامون خود را در چارچوب
الگوواره ای که به آن عادت کرده تحلیل و توصیف می کند.
فرآیند ارائه و توسعه پارادایمهای مختلف حسابداری :
این فرآیند در سال 1977 توسط انجمن حسابداری امریکا ( AAA ) با انتشار بیانیه ” شرح تئوری حسابداری و پذیرش آن ” ( SATTA ) شروع شده است.طبق ای بیانیه سه رویکردبرحسابداری مسلط است :
رویکرد کلاسیک سود حقیقی – قیاس.
رویکرد سودمندی در تصمیم گیری ها .
رویکرد ارزش اقتصادی اطلاعات
فواید این رویکرد ها : افزایش تئوریها و رویکردهای حسابداری موجب این استنباط می شود که در حسابداری پارادایمهای چند گانه در حال رقابت وجود دارد.
تغییر موفقیت آمیز:
آن طور که در نظریه کوهن بیان شده این است که هر علمی در یک مقطع از زمان،پارادایم خاصی مسلط است.
اما اختلاف نظرها و مرحله بحران متعاقب آن ممکن است به تغییر ناگهانی منتج و پارادایم مسلط قبلی با پارادایم مسلط دیگر جایگزین کند. فرایند ارائه و توسعه پارادایمهای مختلف حسابداری در سال1977توسط انجمن حسابداری آمریکا (AAA)با انتشار شرح تئوری حسابداری و پذیرش آن (SATTA)شروع شد.در این بیانیه ،
سه رویکرد مسلط در حسابداری به شرح زیرمشخص شده اند:
1)رویکرد کلاسیک «سود حقیقی ـ قیاس»: توسط پیروان رویکرد قیاسی ـ دستوری و همچنین نویسندگان «رویکرد مثبت ـ استقرا»مورد استفاده قرار گرفته است.
2)رویکرد سود مندی در تصمیم گیری: توسط پژوهشگرانی که مدلهای تصمیم گیری را مورد تاکید قرار می دهند مورد استفاده قرار می گیرد. این رویکرد حسابداری رفتاری و تحقیقات بازار سرمایه نیز نامیده می شود.
3)رویکرد ارزش اقتصادی اطلاعات: که بین موارد مرتبط با شخص یگانه و مجموعه اشخاص تمایز قایل میشود .
تئوریها و رویکرد های در حال افزایش موجب این استنباط میشود که در حسابداری پارادایمهای چند گانه در حال رقابت به وجود بیایند این پارادایمها به شرح زیر است:
1)رویکرد انسان شناختی : روش های حرفه ای حسابداران را در حیطه تحقیقات مشاهده ای حسابداری می داند . با پیروی از این پارادایم،تئوری حسابداری تا توجیه و تعمیم روشهای موجود حسابداری تدوین می شود.
2) رفتار بازار سر مایه : مبتنی بر قلمرو تحقیقات مشاهدهای حسابداری است که بر اساس آن تئوری حسابداری تدوین و به کار گرفته می شود.
3)در پارادایم دیگر فرایند های تصمیم گیری اشخاص وتئوری های تصمیم گیری ، حیطه تحقیقات مشاهدهای تئوری حسابداری محسوب می شود .
برای بر طرف کردن هر گونه ابهام بین مفاهیم تئوری و پارادایم لازم است تاکید شود یک تعریف مناسب از پارادایم باید:
1)تئوری یکی از اجزای متشکله پارادایمها محسوب می شود .
2)تمایز لازم بین پارادایم های رقیب قایل شود.
پارادایم چیست؟
تعریف واژه پارادایم ( Paradigm ) :پارادایم، اصطلاحی است که در فلسفه علم به کار گرفته می شود و مقصود از آن، اصولی است که بر بینش ما نسبت به چیزها و جهان حاکم است.
علاوه بر این معنای عام (منشاء اصول و مقررات)، معنای اخص آن «سرمشق» می باشد.
“پارادایم” از کلمه یونانی “پارادیگما” گرفته شده است و در اصل واژه ی افلاطونی است و تغییر شکل یافته ی کلمه ی “مُثُل” بعدها توسط مترجمان است.
دیدگاه مشترک اهل علم یا حرفه برای حل مسایل مربوط می باشد.
پارادایم یا الگوواره
الگوواره یا پارادایم، سرمشق و الگوی مسلط و چارچوب فکری و فرهنگی است که مجموعه ای از الگوها و نظریه ها برای یک گروه یا یک جامعه شکل داده اند. هر گروه یا جامعه، «واقعیات» پیرامون خود را در چارچوب الگوواره ای که به آن عادت کرده تحلیل و توصیف می کند.
الگوواره هایی که از زمان های قدیم موجود بوده اند از طریق آموزش محیط به افراد، برای فرد به صورت چارچوب هایی «بدیهی» در می آیند.
واژهء پارادایم (Paradigm) نخست در سده پانزدهم و به معنی «الگو و مدل» مورد استفاده قرار گرفت. از سال ۱۹۶۰ کلمه پارادایم به الگوی تفکر در هر رشته علمی گفته می شود.
لغت نامه مریام ـ وبستر این واژه را چنین تعریف می کند: «یک چارچوب فلسفی و نظری از یک رشته یا مکتب علمی در کنار نظریه ها، قوانین، کلیات و تجربیات به دست آمده که قاعده مند شده اند». به طور کلی چارچوب نظری و فلسفی از هر نوع.
بر اساس ایده کوهن، پارادایم آن چیزی است که اعضای یک جامعه علمی با هم و هر کدام به تنهایی در آن سهیم هستند. مجموعه ای از مفروضات، مفاهیم، ارزش ها و تجربیات که روشی را برای مشاهده واقعیت جامعه ای که در آن سهیم هستند (به ویژه در رشته های روشنفکرانه) ارائه می کند. بر اساس ایده کوهن، پارادایم اصطلاح فراگیری است که همه پذیرفته های کارگزاران یک رشته علمی را دربر می گیرد و چارچوبی را فراهم می سازد که دانشمندان برای حل مسائل علمی در آن محدوده استدلال کنند.
تفاوت بین تئوری و پارادیم :
1-تئوری ها اجزای تشکیل دهنده پارادایم هستند.
2-تئوری ها باعث تمایز و تفاوت بین پارادایمهای رقیب می شوند.
مفهوم پارادایم :
Ritzer,George دانشمند امریکایی : پارادایم تصویری بنیادی از موضوع یک رشته علمی است که کمک می کند به حل پرسشهایی که مطرح است و قواعدی که برای تفسیر پاسخ ها دریافت میشود.
بطور کلی پارادایم گسترده ترین دیدگاه مشترک صاحبنظران یک علم است.
اجزای تشکیل دهنده پارادایم :
1-الگوها
2- موضوع
3- تئوریها
4- روش ها و ابزارها
انواع پارادایم :
پارادایم انسان شناختی-استقرا
پارادایم سود حقیقی-قیاس
پارادایم سودمندی در تصمیم گیری ها
پارادایم مدل تصمیم گیری کل بازار
پارادایم مدل تصمیم گیری شخص استفاده کننده
پارادایم ارزش اقتصادی اطلاعات
پارادایم انسان شناختی –استقرا) از جزء به کل رسیدن)
الگوها
ازرویکردتوصیف –استقرابرای تدوین تئوری حسابداری پیروی کرده وبرروشهای موجودحسابداری تاکیدداشته اند.
تاکیدمی کنه که حسابداری وظیفه حسابدهی داردوارزشهای تاریخی برای ایفای این وظیفه وتصمیم گیری اهمیت دارد
موضوع
موضوع اصلی حسابداری ،روشهای موجود و مورد عمل حسابداران وطرز تلقی مدیریت از این روشها است
تئوری ها
ارزش اقتصادی اطلاعات
مدل تحلیلی-نمایندگی
فرضیه هموارسازی و اعمال مدیریت بر سود
تئوری مثبت حسابداری
روش ها
به کارگیری یکی از این سه تکنیک حسابداری:
تکنیکهای به کار گرفته شده در تحقیقات هموارسازی سود
تکنیکهای به کار گرفته شده در تحقیقات اعمال مدیریت بر سود
تکنیکهای به کار گرفته شده در تحقیقات تئوری مثبت حسابداری
انواع پارادایم :
پارادایم انسان شناختی-استقرا
پارادایم سود حقیقی-قیاس
پارادایم سودمندی در تصمیم گیری ها
پارادایم مدل تصمیم گیری کل بازار
پارادایم مدل تصمیم گیری شخص استفاده کننده
پارادایم ارزش اقتصادی اطلاعات
پارادایم سود حقیقی-قیاس (از کل به جزء رسیدن)
الگوها
پژوهشگران و پیروان این پارادایم از رویکرد قیاسی- دستوری برای تدوین تئوری حسابداری استفاده می کنند و یک رقم سود را برای تمام گروههای استفاده کننده در نظرمی گیرند.
این پژوهشگران بر این باورند که ارزشهای جاری در مقایسه با ارزشهای تاریخی برای تصمیم گیری اقتصادی اطلاعات مربوط تری محسوب میشوند.