این مقاله درباره طراحی، ارزیابی و اجرای دوره آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر است و به بررسی اثربخشی آن در تغییر نگرش دانش آموزان می‌پردازد.
چکیده
این پژوهش با هدف طراحی اعتبارسنجی و اجرای دوره ای آموزشی برای پیشگیری از مصرف مواد مخدر در میان دانش آموزان دوره متوسطه شکل گرفته است. در فرآیند طراحی این دوره نظریه های مرتبط با اعتیاد و پیشگیری از آن همچنین منابع علمی معتبر بررسی و تحلیل شدند. با تلفیق وجوه مشترک و تفاوت های موجود میان دیدگاه های علمی و تجربه های پیشین و با بهره گیری از نظر متخصصان این حوزه ساختار نهایی دوره تدوین شد. این طرح توسط پنج نفر از روان شناسان مورد تایید قرار گرفت.
برای ارزیابی نگرش دانش آموزان نسبت به مواد مخدر ابزار سنجشی طراحی گردید که پس از بررسی مبانی نظری موجود و تحلیل ابزارهای مشابه به صورت مقدماتی تدوین شد. روایی محتوایی این ابزار با بهره گیری از شاخص توافق داوران شامل ۲۸ استاد روان شناسی و مشاوره با سابقه ی فعالیت در حوزه درمان اعتیاد بررسی و تایید گردید. جهت بررسی پایایی ابزار یک مطالعه مقدماتی روی ۳۰ دانش آموز پایه سوم دبیرستان اجرا شد و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ پایایی آن ۰.۷۳۳ محاسبه شد.
در مرحله اجرا دو گروه از دانش آموزان سوم دبیرستان انتخاب و به صورت تصادفی به گروه های آزمایشی و گواه تقسیم شدند. پس از انجام پیش‌آزمون با ابزار نگرش سنج طراحی‌شده دوره آموزشی در چهار جلسه برای گروه آزمایشی برگزار شد. پس از اتمام دوره آزمون های t مستقل و تحلیل کوواریانس با نرم افزار آماری SPSS نسخه ۱۲ برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که اجرای این دوره منجر به ایجاد نگرش منفی معنادار نسبت به سوء مصرف مواد در گروه آزمایشی شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که این دوره آموزشی در زمینه پیشگیری اولیه از مصرف مواد مخدر قابلیت تعمیم به سطوح گسترده تر را دارا است.
مقدمه
در عصر حاضر مسئله مصرف مواد مخدر دیگر صرفاً یک اختلال فردی یا روان شناختی محسوب نمی‌شود بلکه به بحرانی فراگیر با ابعاد اجتماعی گسترده بدل شده است. گسترش مصرف در میان اقشار گوناگون جامعه تنوع روزافزون انواع مواد و کاهش سن شروع مصرف پژوهشگران و سیاست‌گذاران را به تلاش برای یافتن راهکارهای موثر واداشته است.
دو رویکرد اصلی که از گذشته های دور در مقابله با این پدیده مطرح بوده‌اند عبارتند از: کاهش عرضه و کنترل تقاضا. با اینکه اقدامات فراوانی در زمینه محدودسازی دسترسی به مواد صورت گرفته اما روند فزاینده تقاضا همچنان ادامه دارد و افراد بیشتری را درگیر می‌سازد. در نتیجه تمرکز بسیاری از روان شناسان جامعه شناسان و صاحب نظران آموزشی بر مهار و کاهش تقاضا قرار گرفته است.
تعدد دیدگاه ها و نظریه های ارائه‌شده در زمینه علل گرایش به مواد و راهکارهای پیشگیرانه نشانگر اهمیت این دغدغه در میان اندیشمندان است. با این حال با وجود تلاش های ارزشمند صورت‌گرفته هنوز این مشکل به‌طور کامل مهار نشده و همچنان پا بر جاست.
جذابیت های فوری ناشی از مصرف مواد منافع کلان اقتصادی حاصل از تجارت غیرقانونی آن و هزینه های سنگین درمان و بازتوانی معتادان موجب شده‌اند تا متخصصان علوم رفتاری و سلامت روان به این نتیجه برسند که بهترین راه مقابله با این بحران پیشگیری پیش از وقوع آن است.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
فصل اول: طرح کلی تحقیق
بیان مسئله
ضرورت
اهداف تحقیق
سوالات و فرضیات
تعاریف نظری اصطلاحات
تعاریف عملیاتی اصطلاحات
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش ها
پیشگیری از مصرف مواد مخدر
رویکرد ها و نظریه های پیشگیری
نگرش مثبت به مواد مخدر
نظریات سوء مصرف مواد مخدر
رویکرد مهارت های زندگی
رویکرد مهارت های زندگی
برنامه های آموزش پیشگری در مدارس جهان
انگلستان
آمریکا
کویت
ایران
دوره پیشنهادی آموزش فرد- مدار پیشگری از سوء مصرف مواد مخدر
فصل سوم: روش شناسی
روش تحقیق
جامعه آماری
شیوه انجام طرح
ابزار اندازه گیری
شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل جهارم: نتایج
نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری
محدودیت ها
پیشنهاد ها
منابع