این پاورپوینت به بررسی ضوابط و دستورالعمل های ایمنی در بهره برداری، نگهداری و کار با مخازن آب و استخرها مطابق آیین نامه های مصوب می پردازد.
هدف :
هدف از تدوین این آیین نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی در حین کار کارگران در محل مخازن آب و استخرها می باشد. با عنایت به اینکه تاکنون آیین نامه ای تحت عنوان آیین نامه ایمنی در مخازن آب و استخرها در مجموعه آیین نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی وجود نداشته، بنابراین آیین نامه مذکور برای زمان بهره برداری از مخازن و استخرها که کارگران در آن محیط اشتغال به کار دارند تدوین شده است. قابل ذکر است برای ایمنی در امور دیگر از جمله ساخت، خرید، حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ باید از آیین نامه های دیگر مصوب شورای عالی حفاظت فنی بهره برد.
فصول آیین نامه:
- فصل اول – تعاریف
- فصل دوم – مخازن آب
- فصل سوم – استخرها
- فصل چهارم – مقررات عمومی
- فصل پنجم – پساب
- منابع
تعاریف:
مخزن: به کلیه محل های طبیعی و مصنوعی جمع آوری و ذخیره آب، مخزن اطلاق می شود. مانند انواع استخرها، محل های ذخیره آب و پساب، حوضچه های پرورش ماهی و میگو و موارد مشابه.
مخازن آب بر حسب موقعیت مکانی به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
- الف) مخزن آب هوایی: بسته به شرایط و نیازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و بالاتر از سطح زمین ساخته می شود.
- ب) مخزن آب زمینی: با توجه به شرایط و نیازها، مانند استخرها در سطح زمین و با مصالح مورد نظر احداث می شود.
- ج) مخزن آب زیرزمینی: با مصالح مورد نظر و برای مصارف خاص ساخته می شود.
مخازن آب بر حسب نوع مصالح به شش دسته تقسیم می گردند:
- مخازن بتنی
- مخازن فلزی
- مخازن با مصالح بنایی
- مخازن پلاستیکی
- مخازن فایبرگلاس
- مخازن با مصالح مرکب
فصل اول – تعاریف
- در زمان طراحی انواع مخازن بایستی بررسی های زمین شناسی و آزمایش های دقیق مکانیک خاک و لرزه خیزی و معیارهای فنی از جمله تعیین دقیق بارهای استاتیک و دینامیک و عبور وسایل نقلیه به همراه استانداردهای ساخت و بهره برداری رعایت شده باشد.
- کلیه مخازن بایستی مطابق آیین نامه و مقررات حفاظتی ساختمان کارگاه ها مصوب شورای عالی حفاظت فنی احداث شود.
- فاصله درختان مجاور مخازن، بایستی به اندازه ای باشد که ریشه آنها به پایه ها و دیواره های مخازن فشار وارد ننماید.
- باید در محاسبه پایه های مخازن هوایی اصول استاتیک و دینامیک رعایت شده و از نظر پایداری واجد استحکام کامل باشد و تحمل حداکثر فشار بارهای وارده و فشارهای جانبی و بارهای معلق را داشته باشد.
- تجهیزات مخازن شامل تجهیزات ورودی، خروجی، تخلیه، کنترل سطح آب، سرریز، ارتفاع سنج و دبی سنج و غیره بایستی همواره بازدید و در صورت معیوب بودن اصلاح گردند.
- بدنه مخازن بایستی با توجه به شرایط جوی و محیطی و تغییرات دما طراحی و ساخته شوند.
- از ایجاد هرگونه معبر، تاسیسات، ساختمان های اداری و مسکونی و پارکینگ روی مخزن زیرزمینی خودداری گردد.
- سقف مخزن ها باید به خوبی آب بندی شده و دارای شیب مناسب برای جلوگیری از تجمع آب باشد.
- لوله خروجی سرریز مخزن بایستی قابل مشاهده بوده و احتمال غرقاب شدن آن وجود نداشته باشد.
- شیر تخلیه و خط انتقال تخلیه آب باید در خارج از مخزن نصب شود و آب مخزن به صورت ثقلی دفع گردد.
- فاصله شیر تخلیه از مخزن باید به گونه ای باشد که احتمال برگشت آب مخزن در هنگام رسوب زدایی یا تعمیرات وجود نداشته باشد.
- سرریز مخازن نباید مستقیماً به سیستم فاضلاب یا زهکشی آب باران وصل شود.
- لوله های خروجی سرریز بایستی به صورتی باشد که احتمال ورود اجسام یا جانداران به آن ممکن نباشد.
- آب سطح مخازن نبایستی از حداقل تعیین شده پایین تر باشد تا از مکش هوا یا ورود رسوبات پیشگیری گردد.
- برای دستیابی و بازدید از مخازن بایستی تعداد کافی دریچه بر روی سقف مخزن تعبیه شود.
- ظرفیت لوله خروجی بایستی از ظرفیت لوله ورودی بیشتر باشد.
- مخازن باید دارای سیستم تهویه مستقل باشند و از سرریز به عنوان تهویه استفاده نشود.
- سیستم تهویه بایستی به نحوی باشد که احتمال ورود آب باران و آب های سطحی، گرد و غبار، جانداران و غیره از طریق آنها به داخل مخزن وجود نداشته باشد.
- ناودان ها نباید وارد مخزن شده یا از داخل مخزن عبور نمایند.
- در هواکش های عصایی بایستی انتهای باز آن حداقل یک متر با سطح تمام شده بام مخزن فاصله داشته و در نزدیکی سر آن توری نصب گردد.
- قبل از ورود به مخازن، باید به وسیله دستگاه های اندازه گیری از میزان غلظت اکسیژن و همچنین گازهای سمی موجود در آنها اطلاعات کافی به دست آورد.
- افرادی که برای شستشوی داخل مخازن اقدام می کنند بایستی مجهز به وسایل و تجهیزات حفاظت فردی باشند.
- اسامی کلیه افرادی که وارد مخزن می شوند به همراه ابزار و لوازمی که همراه دارند بایستی قبل از ورود، کنترل و ثبت شوند.
- افرادی که وارد مخزن می شوند بایستی لباس کار مناسب و چکمه بلند داشته باشند.
- در مواردی که مواد ریز و جامد یا رسوبی در دیوار یا کف مخزن با شعله افکن سوزانده می شوند بایستی تجهیزات ایمنی مناسب مانند ماسک های تنفسی، دستکش، کمربند ایمنی و طناب نجات، عینک حفاظتی و غیره در اختیار کارگران قرار گیرد.
- کارگرانی که امور مربوط به داخل مخازن را انجام می دهند باید از سلامت جسمانی و روانی کامل برخوردار باشند.
- کلیه قسمت های مخازن فلزی باید در فواصل زمانی مناسب از لحاظ خوردگی بازدید و در صورت نیاز تمیز و رنگ آمیزی شوند.
- استفاده از علف کش ها برای حذف گیاهان مزاحم بر روی سقف مخازن زمینی مجاز نبوده و باید از روش های مکانیکی یا سوزاندن بهره برد.
- سر لوله تخلیه بایستی در محل خشک قرار گیرد و هرگز با زمین یا آبی که در پای شیر تخلیه جمع می شود تماس پیدا نکند.
- نردبان های مخازن هوایی بایستی مجهز به حفاظ کمری باشد و راهرو اطراف محیط مخزن نیز بایستی مجهز به نرده حفاظتی باشد.
- در زمان کار بر روی مخازن هوایی باید کارگران حتماً از کمربند ایمنی و طناب نجات استفاده نمایند.